Tuesday, July 8, 2014

`तसव्वूर`..पुन्हा पुन्हा अनुभवावा असाच




संगीत क्षेत्रातली आणि गझल क्षेत्रातली मंडळी कान देऊन ऐकणार हे तर नक्की होते..पण एक  शास्त्रीय संगीतात अनेक दिग्गज कलावंतांना हार्मोनियमच्या साथीने रंगत आणणारा हा गायक गझल कशी काय सादर करणार..या प्रश्नाने आणि उत्सुकतेनेही शनिवारी १४ जूनला पत्रकार संघाचे सभागृह हाऊसफुल्ल झाले...काही कारणारे निवेदिका निरजा आपटे उशीरा आल्या पण सुरवात करुन दिली ती कुमार करंदीकरांच्या गुरु शशिकला शिरगोपीकर यांनी...आणि मेहदी हसन यांची देख तो दिल के जॅां से उठता हे धुऑंसा कहॉं से उठता है...कुमार करंदीकरांनी जो आवाज लावला...आणि टाळ्यांनी दिलेल्या प्रतिसादाने प्रेक्षागृहातली रसिक या कार्यक्रमाला दाद देणार हे पक्के ठरुन गेले...तसेच झाले...ती संध्याकाळ आजही कालच झाल्यासारखे वाटले...आणि कुमार करंदीकर यांची गझल गायक म्हणून नव्याने ओळख पटली..
खरं तर ते हार्मानियम वादक..आणि  काही गीतांना चाल दिलेले म्हणून संगीतकारही पण आज ते मेहदी हसनच्या गझलांचा अभ्यास करुन त्यावर स्वतःची मोहर लावून त्यांनी जी मैफल सादर केली..वा क्या बात है..


व्यासपीठावरच्या  मोजक्या साथीदारांसह एकेक गझल सादर होत होती..आणि कुमार करंदीकरांचा आवाज तापत गेली..गझल गायकाला लाभलेला पातळ आवाज..शब्दांचे वजन..मतल्यातला अर्थ सारेच एकेका गझलच्या शब्दांनी रसिकांच्या मनात घर करुन बसले..आणि मग ती मैफल त्यांचीच होत गेली..मग सभागृहातील मंडळींची दादही तेवढी मिळाली नाही तरच नवल. आजकाल आपण सारेच अनेक वाद्यांच्या गोगाटात शब्द-स्वर, भाव हरवलेले गाणे ऐकतो..पण इथे या कार्यक्रमात दोनच वाद्यांच्या साथीने कुमार करंदीकर अतिशय ताकदीने, उटावदारपणे श्रोत्यांना गजला अस्सल आनंद देत होते.

बात करनी मुझे मुश्किल, आब के हम बिछडे, रंजीश ही सही, मुहोब्ब्त करनेवाले ,जब उस जुल्फकी ...या आणि अशा अनेक गजलांनी रसिक गजल गायन ऐकण्यात तल्लीन झाले होते.आणि कुमार करंदीकरांची हार्मोनियमवर फिरणारी बोटे, उत्कृष्ट स्पर्शकृती आणि तितकीच भावपूर्ण आवाजातील गजल, स्पष्ट शब्दोच्चार आणि तालाच्या  संगतीत फिरणारा तो मुलायम.पातळ आवाज...बहरत जात होता..आणि वजनदार दर्दी रसिकांकडून पसंतीस उतरत होता..

दिलमे अब यू, वो जरासी बातपर खुली जो ऑंख या गजला श्रोत्यांनी मनात साठवून ठेवल्या. गजल गायनाबरोबरच निरजा आपटे यांच्या प्रश्नांना उत्तरे देत कार्यक्रम रंगतदार होत होत...आपण गायक आहोत..आत्ता कुठे भाषा आणि त्यातली खुबी शिकतो आहे..असे सांगत..मला गजलकडे जाऊ द्या..असे सांगत पुढच्या टप्प्यावर ते नेत होते..
निरजा आपटे यांचे निवेदन म्हणजे उत्तम शेर, मेहदी हसनजींच्या आठवणी सा-यातून फुलत रसिकांशी संवाद करत पुढे जात होते.

तबला वादक अरुण गवई याची साथही हवी तशी मृदू तरीही आक्रमक न होता...शब्दांना दाद देत होत होती.
एकूणच गजल गायनात बहरलेले मेहदी हसन यांचे कर्तृत्व कुमार करंदीकरांच्या गजल मधून इथे पुरेपुर साकारले गेले आणि कुमार करंदीकरांच्या साज संस्थेच्या पुढच्या कार्यक्रमाची अपेक्षा अधिक काही नवे देऊन जाईल याची खात्री पटविणारे ठरले..



अशा अनेक कार्यक्रमांसाठी ज्यांच्याकडे पुन्हा पुन्हा जावेसे वाटेल असे..
-कुमार करंदीकर (९८२२२५१४५५ Email- kumarkrandikar@gmail.com)
-सौ. श्रुती कुमार करंदीकर..(9420322796 Email-shrutikumark@gmail.com)

Monday, July 7, 2014

दोन आवाजात गौतम मुर्डेश्वरांची कसरत




दोन वेगवेगळ्या जातीचे आवाज एकाच गायकाच्या गळ्यातून निघत होते...खरी तर ती तारेवरची कसरत होती..हा पहिला प्रयत्न होता..पण खरचं ही खूप शिकण्यासारखी गोष्ट होती...एक मुलायम, पातळ आणि तेवढाच भावनाशील आवाज..तो तलत महमूद यांचा....एका परड्यात..तर दुसरा काहीसा कंप पावणारा पण शास्त्रीय संगीताचा अभ्यास असलेला कसदार फिरत असलेला मन्ना डे यांचा जोरकस दमदार आवाज...

गुरुवारी ३ जुलैला २०१४ला यशवंतराव चतव्हाण नाट्यगृहात `तमन्ना` हा कार्यक्रम सादर होत असताना...दोनही आवाजात एकच गायक नट गौतम मुर्डेश्वरची हा कसरत सुरु होती...पण कुठेतरी ही दोन्ही वेगळ्या आवाजाची जादू ..आणि त्यातही प्रत्येकाची वेगळी गाण्यातही तयारी..त्यावरची मेहनत घेऊन..नायकाच्या तोंडीची ती चमकदार तेजी...एकाला न्याय द्यायला जावे..तर दुस-यावर थोडी माया अधिक लागते...

दोन भिन्न गायकांच्या आवाजातले वेगळेपण जर वेगवेगळ्या कार्यक्रमात सादर झाले असते..तर त्यात अधिक रमता आले असते...असा एक रसिक म्हणून मला वाटलेला हा अभिप्राय इथे द्यावासा वाटतो..म्हणूनच तमन्ना...खर तर रसिकांनी उटलून धरला..गौतम मुर्डेश्वर यांचे हिंदी..उर्दुचे उच्चारणही सदोष..पण तरीही  एकेकाची एकेक कारकीर्द मांडली असती तर आवाजाची धाटणीही अधिक बोलकी आणि पुरेपूर गळ्यातून काढताना गाणीही तेवढीच अंर्तमनात अधिक उतरून गेली असती.. श्रुती करंदीकरांनी गीतातली नायिकेच्या आवाजाची जागा आपल्या तरल आवाजाने भारुन टाकली..
काही गाण्यात तर वादक अधिक प्रभावी ठरले..त्यांच्या हुकमतीवर तर सारे गाणे तोलले गेल्य़ाचे स्पष्ट दिसले...खरी तर ही एका जादुमयी काळाची सफर होती..पण हे पारडे एकसारखे खालीवर होत होते...

झनक झनक पासून सुरवात होऊन..मध्यतरापर्य़ंत..वक्तच्या ए मेरी जोहरी जबी..पर्य़ंत..आणि नंतर प्यार हुआ..एकरार हुआ..राजकपूरच्या बरसात मधल्या गाण्याने सुरवात होऊन..लागा चुनरीने दाग पर्यतची लयकारीदार पेशकश..सुरांच्या संगतीत अधिकाधिक रंगत गेली...रसिकांच्या वन्समोअरच्या प्रतिसादाला न जुमानता..सरस गीतांचा हा नजराणा इथे सादर झाला..
रवींद्र खरे यांच्या मराठी निवेदनातून तो काळ समोर उभा रहात गेला..त्यातून गायकांची मेहनत आणि संगीतकारांचे कौशल्य प्रकर्षाने दिसत गेले..शब्दातून ते मोठेपण उमगत गेले आणि त्यामागच्या सुरावटींनी आणि गायकांच्या सूरांनी रसिकांची मने तृप्ततेकडे झेपावत गेली.

तलत महमूद यांच्या 'जलते हैं जिसके दिये., रिमझिम तेरे प्यारे प्यारे गीत लिए., दो दिल धडक रहे हैं., फिर वोही शाम.' तस्वीर बनाता हॅं..अशा मनाला मोहून टाकणार्‍या गीतांनी सांज रंगली.

तर कौन आया मरे मनके व्दारे, कसमे वादे प्यार वफा सब बातें हैं.,पासून मन्ना डे यांची गाणी थेट –हदयसंवाद करु लागली..ते अखेरच्या शास्त्रीय संगीतावर आधारीत असा लागी चुनरीमे दाग ने तर सुंदर असा स्वरमेळ साधला..एकेक गाण्यांची तयारी अतिशय मेहनतीने करुन हे शिवधनुष्य पेलण्याची ताकद गायकाच्या आवाजात होती...ती त्यांनी पुरेपूर सार्थ केली...

विवेक परांजपे यांनी सा-या संगीत संयोजनाचा डोलारा आपल्य़ा खांद्यावर समर्थपणे सांभाळला..गीतातला स्वरमेळ आणि मधल्या सूरावटींच्या बोलक्या जागा अचूक जीवंत केल्या..त्यांना सिंथेसायझवर साथ केली ती केदार परांजपे यांनी..तर रिदम मशिनवर अभय इंगळे..आणि तबल्यावर थाप दिली ती अपूर्व द्रवीड यांनी..तर हार्मोनियमची संगत केली ती कुमार करंदीकर यांनी...एकूणच संगीत साथीदारांनी गाण्याची लय आणि गाण्याचा आवाका सारेच उत्तमपणे सादर करून रसिकांवर मोहनी पाडली..


स्वर-संवेदनाच्या या पहिल्या उपक्रमाला रसिकांचा प्रतिसाद पुढल्या कार्यक्रमाची वाट पहाणारा होता..गुरू शशिकला शिरगोपीकर, नंदा गोखले ( पं शरद गोखले यांच्या गायक पत्नी) आणि ज्येष्ठ अभिनेते श्रीकांत मोघे यांची उपस्थितीही कलावंतांना स्फूर्ती देऊन गेली.या निमित्ताने गौमत मुर्डेश्वर यांची अनेक दिवसांच्या तपस्येची..त्यांच्यातल्या सुरेल सादरीकरणातली भारदस्त तमन्ना पुरी झाली याचा विशेष आनंद वाटतो..
- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552596276