डॉ. वीणा देव अतिशय संवेदशील व्यक्तीमत्व...!

 डॉ. वीणा देव यांनी गुणवत्तेशी आणि जीवनमूल्ये यांच्याशी कधीही तडजोड केली नाही.. प्रा. मिलिंद जोशी..

ज्येष्ठ साहित्यिक डॉ.वीणा देव.. यांची श्रद्धांजली सभा

मसाप सभागृह..५ नोव्हेंबर .२०२४

परिचयाचे वेगवेगळे परीख त्यांना काळाच्या वेगवेगळ्या टप्प्यावर जरी सहज मिळाले असले तरी डॉ. वीणा देव या नावामागची जी जादू होती ती त्यांना अखेपर्यंत मिळत गेली त्यामागे त्यांची साधना होती. सर्जनाच्या सर्व वाटा चोखाळल्या.

त्यांनी उत्तम ललित लेखन केेले..चरित्र लेखन केले. महत्वपूर्ण लेखन केले..संपादन केले. आणि अभिवाचनाच्या माध्यमातून त्यांनी जे साहित्य विश्वात जे योगदान दिले ते अत्यंत मोलाचे आहे..

उद्या जर साहित्यिक अभिवाचनाचा इतिहास लिहिला गेला त्यासाठी डॉ. वीणा देव यांचे पहिलं मानाचे पान असेल.

केवळ वाचिक सामर्थ्यावर कळस अध्याय गाठू शकतो याचा आदर्श वस्तुपाठच त्यानी घालून दिला.

व्यासंग आणि विद्यार्थी प्रिय असणे हा दुर्मिळ एक भाग्ययोग त्यांना लाभला होता.

साहित्य परिषद हे त्यांचे माहेरघर होते.

अतिशय संवेदशील व्यक्तीमत्व..त्यांनी गुणवत्तेशी आणि जीवनमूल्ये यांच्याशी कधीही तडजोड केली नाही..

सत्वशिल जगण्याचा आदर्श वस्तुपाठ देव दांपत्याने घालून दिला होता. आपल्या अटींवर जगणाऱ्यात विजय आणि वीणा देव यांचा उल्लेख आवर्जून करावा लागेल.

दुर्ग साहित्य संमेलन भरविण्याचा वेगळा उपक्रम करून एक अलक्षीत विषयाकडे समाजाचे लक्ष वेधले .

सर्व क्षेत्रातल्या..सर्व वयोगटातील लोकांशी मैत्र कसे जपावे याचे उदाहरण त्यानी घालून दिले..

सभेचे अध्यक्ष मसापचे कार्याध्यक्ष प्रा.मिलिंद जोशी..

ज्येष्ठ साहित्यीक भारत सासणे..

त्यांनी केलेला अभिवाचन हा प्रकार समाजात..सर्वदूर पोचविला..समाजाला जीवाचा कान करून कसे ऐकायचे त्याचे संस्कार त्यांनी केले.

गोनिदांचे साहित्य आणखी पुढे नेण्याचे कार्य त्यांनी मृण्मयी प्रकाशन माध्यमातून नेटाने केले.

मृणाल देव - कुलकर्णी..

अखेरच्या वळणावर यावा मंद सुगंधी असा फुलोरा..

थकले पाऊल सहज उठावे आणि सरावा प्रवास सारा..

तो दीड दिवसाचा पॅच होता.. आणि जाणवत होते की हे आता होऊन जावे सारे..

एक अत्यंत समृध्द आयुष्य ती जगली.. आप्पांनी अतिशय तिच्यावर प्रेम केलं..

लाख मोलाचे संस्कार केले..साहित्यिक, सांगेतिक , माणसे जोडण्याचे ..ती जोडण्याचे संस्कार ..आणि जे जे आपल्याकडे आहे ते देऊन टाकण्याचा संस्कार तिच्यावर झाला..

आदर्श साहचर्य म्हणजे काय त्याचे उदाहरण माझ्या आई..वडिलांनी आपल्या कृतीतून दाखवून दिले.

वडिलांनी जे उत्तम साहित्य निर्माण केले ते ध्यास म्हणून पुढच्या पिढीपर्यंत तिने पोचविले..त्याला लोकांनी उत्तम साथ दिली.

निरलसपणा..लोभसपणा तिच्यात होता..देण्याचे संस्कार तिने केले.. ते देणे पुढच्या पिढीपर्यंत पोचविणे हे आपले काम आहे..

मधुरा देव...

मुलांच्या पोटात सकस अन्न जावं आणि मुलं सुदृढ व्हावीत अशी आईची इच्छा असते. ...तसा तिने अतिशय आग्रहाने ..हट्टाने आमच्या कानावर, डोळ्यावर, मनावर उत्तम संस्कार होतील असे संगीत.. असं साहित्य , असेच विचार आमच्यावर बिंबवले..

सगळे साजरे करा..प्रत्येक गोष्टीत आनंद घ्या.हेच तिचे सांगणे असे.

वि.दा. पिंगळे..

गो नी दांची समृध्द साहित्य परंपरा..उत्तम जपली.. ज्यांचे जगणे आणि वागणे अजरामर असते त्यात वीणा देव या होत्या.

प्रा. प्रकाश भोंडे..

स्वरानंद..यशवंत देव.. साहित्य, संगीत क्षेत्रात..

कार्यक्रमात सहभाग वीणा देव यांनी घेतल्याच्या आठवणी..आजही कायम आहेत..

संजय नहार..

गोनिदा.. वीणा देव... या आजोबा.. मुलगी आणि देव कुटुंबीयांनी जपलेली समृद्ध साहित्य परंपरा शेकडो वर्षे जिवंत ठेवणे हिच त्यांना खरी श्रद्धांजली ठरेल..

सुभाष इनामदार..

शिक्षण,संगीत, साहित्य, नाट्य, उत्तम अभिवाचक, संवादातून रंगभूमीवर व्यक्त होणाऱ्या उत्तम रंगकर्मी आणि विद्यार्थी प्रिय शिक्षिका..या सर्वात त्यानी समाजमनावर आपला ठसा उमटविला होता.

श्याम भुर्के...

त्यांची खरी पुस्तके ही आप्पा आणि निराताई.. ( आई)..हीच होती.. ते साहित्य संस्कार आणि गुण वीणा देव यांच्याकडे आले. दुर्ग साहित्य संमेलन भरविण्यात पुढाकार..

त्यांच्याकडून सर्जनता, कधीही म्हणायचे नाही कंटाळा आला ..हे शिकायचे.. आपले कुटुंब एकत्र करून दर्जेदार अभिवाचन कार्यक्रम करण्याचा इतिहास त्यानी घडविला.

सूर्यकांत पाठक..

उत्तम वलयांकित लेखिका , वक्त्या असूनही त्यांनी कधी माणुसकी कधी सोडली नाही..

हेच त्यांचे वैशिष्ठ्य होते..

नीलिमा गुंडी..

त्यांनी गोनिदांच्या कादंबऱ्या ज्या पद्धतीने

अभिवाचन केले त्याची विशेष नोंद घ्यायला हवी. भाषा किती प्रकारे संजीवक असते..त्याचा प्रत्यय श्रोत्यांना त्यातून येत होता. शब्दोच्चार, स्वराघात, शब्दाचा रोख आणि भाषेचा पोत याचा संस्कार त्यातून येत होता.यातून त्यांनी मराठीच्या वाचन संस्कृतीला नव संजीवन दिले.

त्यानी आपल्या वडिलांच्या साहित्याचे मोल ओळखून आपला वेळ देऊन ते पुढच्या पिढीपर्यत पोचविण्याचे काम केले.

राजन लाखे..

शांता शेळके यांची पैठणी..त्यानी शांता शेळके यांच्या जन्म शताब्दी निमित्त त्यानी आपल्या शैलीत कशी सादर केली त्याचा अनुभव दिला.

विनोद कुलकर्णी..

शाहू कॉलेज मध्ये त्या उत्तम शिकवायचा..त्यांचे नाव पुण्यातल्या रिक्षावाल्याने कसे काढले त्याची ताजी आठवण..

निलेश देशपांडे..

त्या स्वयंप्रकाशी होत्या..त्यांनी आपली स्वतंत्र शैलीत निर्माण केली होती.

त्या अतिशय भावना प्रधान होत्या. कुठे थांबायचं हे त्यांना माहीत होते..आता बास..आयुष्याबद्दल त्यानी तेच केलं.

नारायण ढेपे..

त्यांच्यामुळे अनेक लोकांना पहाता आले.. अनुभवता आले.

त्यांनी घडविले..संस्कार केले..माझ्यासाठी सावली होत्या त्या..माझ्यासारखे कित्येक विद्यार्थी शाहू कॉलेज मध्ये घडविले.

बबन मिंडे ..

मुलांनी काय चांगले वाचवे..काय चांगले पहावे यांचे संस्कार बाईंनी आमच्यावर केले. पाठ्यपुस्तकं यांच्याशिवाय दुसरे वाचायला न मिळणाऱ्या ग्रामीण भागातल्या मुलाला त्यानी जवळ केलं आणि समृद्ध आयुष्य कसं असावं ते शिकविले..ती श्रीमंती माझ्याबरोबर राहील..

उल्हासदादा पवार..

आई..वडिलांनी केलेले उत्तम संस्कार यातून विद्यार्थीप्रिय प्राध्यापक म्हणून त्या घडल्या.

त्यांच्या चेहऱ्यावरून मनातली प्रसन्नता ..सात्विक भाव काय असतात ते कळत होते.

निरपेक्ष , प्रत्येक माणसावर निरागस प्रेम करणाऱ्या वीणाताई.

प्रास्ताविक मसापच्या कार्यवाह सुनिताराजे पवार यांनी केले.

शब्दांकन..सुभाष इनामदार, पुणे

subhashinamdar@gmail.com