रूपांतरीत अनुवादाचा वेगळा प्रकार आवडला

-प्र. के घाणेकर

मला हे पुस्तक खरोखरीच आवडले. रुपांतरीत अनुवादाचा हा वेगळा साहित्य आविष्कार या निमित्ताने अनुभवता आला. त्यातल्या कथा केवळ `बीज` घेतात बाहेरचे पण त्यातला परिसस्पर्श मात्र अस्सल, या मातीतला आहे....
इतिहासाचे अभ्यासक आणि पर्यटन विषयावरचे लेखक प्रा. प्र.के घाणेकर यांचे हे मत आहे
`एका परिसाची कथा` या पुस्तकाविषयीचे....

पुस्तक प्रकाशनाचा अनौपचारिक कार्यक्रम पुण्यात मराठा चेंबरच्या एका सभागृहात झाला. मेहता पब्लिशींग हाऊसने
प्रकाशित केलेल्या या पुस्तकाचा सोहळा लेखक मिलिंद जोशी यांनी स्नेहमिलनाचा आनंद म्हणून पुण्यात भरविला.
मिलींद जोशींचे घाणेकर सर हे महाविद्यालयात शिकवायला होते...गुरूने आपल्या एका शिष्याच्या साहित्य कर्तृत्वाचा सन्मानच या निमित्ताने केला. शिष्याने त्यांना पुस्तकाच्या प्रकाशनाला बोलावून गुरूदक्षिणाच दिली.

इतर भाषेतल्या चांगल्या लेखकांच्या चांगल्या गोष्टींचे असे रूपांतरीत साहित्य मराठी वाचकांना आवडेल. मेहता प्रकाशनाने असा साहित्याचा ठेवा या पुस्तकाच्या रूपाने दिला याबद्दल आणि रूपांतरीत साहित्याला तो अनुवाद न ठरवता मराठीतले समर्पक नाव द्यावे अशी अपेक्षा घाणेकरांनी व्यक्त केली.

सारे मोठे लोक बेशिस्त वागतात. चाकोरीतले जीवन सोडून मोकळे-ढाकळे वागायला लागलात तर तुम्हाला नवीन आनंद घेता येईल. साचेबंदपणा तुम्ही सोडत नाहीत तोपर्यत आयुष्याचा वेगळा अनुभव घेता येणार नाही..
मिलिंद जोशी यांनी यावेळी आपले मत व्यक्त करताना सांगितले. लेखकाने तर माणसे, निसर्ग आणि आजुबाजुचे निरिक्षण करणे ही तर अत्यावश्यक गरज आहे. मीही लहानपणी खूप भटकलो. हिंडलो. पश्चिम घाटात, कोकणात निसर्ग पाहिला. कोकणातल्या माणसात त्यांचा बनलो. मनुष्यस्वभावाच्या छटा पाहिल्या.

यातूनच इतर भाषेतल्या साहित्याचा आस्वाद घेतला. त्यांतल्या काही कथा भावल्या त्यातले बीज घेऊन तयार झालेल्या काही कथा अस्सल मराठी वातावरणात लिहल्या. त्यातल्याच २० कथांचे `एका परिसाची कथा` हे पुस्तक तयार झाले.
ते मेहतांनी प्रकाशित केले याचा आनंद मिलिंद जोशींनी व्यक्त केला.
चांगले लेखक आणि चांगले वाचक मिळावेत यासाठी प्रकाशक संस्था नेहमीच अशा लेखकांच्या शोधात असते. मिलिंद जोशी हे असेच लेखक. आम्हाला यापुढेही ते सहकार्य देतील आणि आणखी पुस्तके प्रकाशनासाठी मिळतील अशी आशा सुनिल मेहता यांनी व्यक्त केली.

समारंभात साधेपणा होता. बडेजाव वगळला होता. अनेक वर्षानंतरचे मित्र भेटले. सध्या ते मुंबईत असातात.
तसे जोशी पुण्यातले. नातेवाईक आणि मित्रपरिवाच्या या भेटीने भारावलेल्या मिलिंद जोशींच्या काकांनीही
यात सहभाग घेऊन मिलिंद जोशींच्या आई-वडीलांना साहित्याची आवड होती पण ती आज मुलाच्या पुस्तकाच्या रूपाने प्रत्यक्षात पूर्ण झाली याचा आनंद शब्दातून व्यक्त करून त्यांच्या पुढच्या लेखनासाठी आशिर्वाद दिला.


सुभाष इनामदार, पुणे
mob- 9552596276
subhashinamdar@gmail.com

ध्येयशील निश्चयी जीवाची व्यक्तिरेखा

ही आहे १९३७ सालाची, एक वर्षाच्या दृष्ट लावण्या योग्य, देखण्या बाळाची कथा.

नुकत्याच पाळण्याच्या बाहेर पडलेल्या चिमुकल्या मोहन फाटक ह्या बाळावर पोलिओ नावाच्या रोगाने आघात करून त्याला जन्माचा अधू केले. त्याचा उजवा पाय पूर्णत: आणि इतर शारीरिक अवयव त्या आजाराने कायमचे क्षीण झाले. पण त्या बाळाला आईच्या ममतेची आणि मनोबळाची शक्ती मागे होती. आपल्या मुलाच्या ह्या शारीरिक व्यंगावर न खचता त्यांनी निष्ठेने त्याचे जतन केले. त्याला त्याच्या अपंग अवस्थेची जाणीव सुद्धा येऊ दिली नाही. त्या त्याला कडे वर घेऊन शाळेला न्यायच्या हे सांगणे नलगे.

अशा अतोनात प्रयत्नाने त्यास, त्या मातोश्रीने सुशिक्षित केले. कुबड्यांच्या मदतीने तो पेरू गेट भावे स्कूलला जात राहून तेथूनच मॅट्रिकच्या परीक्षेंत १९५२ साली, पहिल्या श्रेणीत उत्तीर्ण झाला. त्याच्या शारीरिक न्यूनतेचे निमित्त काढून आमच्या घराच्या मंडळीनी आणि मित्रांनी महाविद्यालयात जाण्याबद्दल त्याला खूप विरोध केला. पण स्वत:च्या दृढनिश्चय आणि चिकाटीच्या बळावर, दूरच्या वाणिज्य महाविद्यालायात त्याने आपले महाविद्यालयीन शिक्षण सुरू केले. दुर्दैवाने त्याला प्रोत्साहित करणारी शक्ती म्हणजे त्याची आई त्याच्या १७व्या वर्षी त्याला पोरका करून दिवंगत झाली.

ह्या अवचित घटनेनी न खचता त्याने मोठ्या आत्मविश्वासाने बी.कॉम, एम.कॉम, एल.एल.बी, एम.एस.सी, एवढ्या पदव्या मिळविल्या. तिथेच न थांबता १९६५ साली अर्थ शास्त्रांत (economics) एम.ए घेऊन, विद्यापीठांत पहिला आला आणि आपले भारतीय शिक्षण पूर्ण केले.

१९६६ साली, फुलब्राईट आणि फोर्ड फौंडेशन सारख्या प्रतिष्ठित शिष्यवृत्त्या मिळवून त्यांनी अमेरिकेत पदार्पण केले. अमेरिकेच्या विद्यापीठांत उच्च शिक्षणासाठी आवश्यक असणाऱ्या जी. आर. ई. (GRE) ह्या परीक्षेंत ते नुसते उत्तीर्णच झाले नाही तर अर्थ शास्त्रातल्या ह्या परीक्षेत त्यांनी गुणांचा एक नवीन उच्चांक स्थापित केला.

न्यूयॉर्क प्रांतात रॉचेस्टर नावाच्या शहरी तिथल्या विद्यापीठांत पी.एच.डी.शिक्षण चालू केले. इथे एक गोष्ट नमूद करावीशी वाटते. ती ही की तिथल्या खडतर हिवाळ्यात मोटार गाडी चालविणे आवश्यकच होते. आपल्या अधूपणाच्या आडोश्याला न जाता त्यावर त्यांनी मात केली. स्वत:च्या प्रयत्नाने गाडी मध्ये असे बदल केले की ती गाडी त्याना फक्त डाव्या पायाने चालविता येणे शक्य झाले. विद्यार्थी जीवनात गाडीची दुरुस्ती ते स्वत:च करीत असत. ह्या मुळे त्या विद्येत पण ते पारंगत झाले.

१९८३ साली म्याक्रो इकोनॉमिक्स (Macro-economics) मध्ये त्यांनी आपली पी.एच.डी संपूर्ण केली. हे शिक्षण चालू ठेवत ते वेगवेगळ्या देशांत राहिले. ह्याच काळांत त्यांनी आपल्या गाडीने पूर्ण अमेरिकेचे तसेच युरोपामध्ये पर्यटन केले. टोरोंटो (कॅनडा), पॅरिस (फ्रांस) व होंगकोंग येथल्या विद्यापीठांत त्यांनी अर्थ शास्त्र शिकविले.

१९८४ साली त्यांनी नवीन आलेल्या संगणक (computer) शास्त्रांत उडी घेतली व ओघा ओघाने त्यातले तज्ञ विश्लेषक (system analyst ) बनले. १९९४ मध्ये ते आपल्या माय देशी म्हणजे भारतात परतले. आपले भारतीय नागरिकत्व त्यांनी जोपासून ठेवले होते. हे स्वदेशावरच्या प्रेमाचे द्योतक आहे.

पुण्यात मोटार गाडी चालविणे अवघड झाले असले तरी त्यांनी आपले गाड्यांच्या दुरुस्तीचा अनुभव वापरून स्कूटर (दुचाकीला) दोन्ही बाजूला चाके लावून आणि हाताची गाडी सुरू-किल्ली (starter) स्वहस्ते बसवून आपली स्वतंत्र भ्रमंती कायम राखली. त्यांचे अनुकरण बरेच लोकांनी केले आणि अजूनही करीत आहेत.

दरवर्षी होणा-या सवाई गंधर्व महोत्सवात ते त्यांची विजेची खुर्चि घेऊन जातात याबद्दल `सकाळ`मध्ये लिहून आले होते.

देव करो त्यांना दीर्घायुष्य देवो.


-सुभाष फाटक

Subhash Phatak
subhash.phatak@gmail.com

शास्त्रीय संगीतात नाव कोरायचे आहे

कस्तुरी पायगुडे-राणे



पार्श्वगायनाच्या क्षेत्रात येण्यासाठी उत्सुक
कस्तुरी पायगुडे-राणे

कॅलिफोर्नियातला गीतकार, कवी आणि संगीतकार अभिजित कुंभार यांच्या मी प्रेमिका या अल्बममधून २४ जुलैच्या प्रकाशन समारंभानंतर गायिका म्हणून वावरणारी. तसेच सुगम संगीताकडे लक्ष वेधणारी . उद्या पार्श्वगायनाच्या क्षेत्रात येण्यासाठी उत्सुक असणारी. मूळात शास्त्रीय संगीतात करियर करण्यासाठी तयार असलेल्या कस्तुरी पायगुडे-राणे हिच्या करियरविषयी घेतलेला हा धावता आढावा.




इंग्रजी साहित्य घेऊन बी.ए.ची पदवी संपादन केल्यानंतर लहानपणापासून आवड असलेल्या शास्त्रीय संगीताचा सखोल अभ्यास करण्याचे ठरवून ललित कला केंद्रात एमए साठी कस्तुरीने नाव दाखल केले. तेव्हापासून विद्यापिठीच्या गुरू म्हणून मार्गदर्शिका लाभल्या सौ. आरती अंकलीकर-टिकेकर हे आपले भाग्य असल्याचा उल्लेख त्यांच्या बोलण्यात वारंवार येतो. त्यामुळेच खरा गुरू आणि शास्त्रीय संगीताचा पाया भक्कम झाल्याची कबुली त्या देतात.

थिएरीसाठी ललित केंद्राचे दालन मात्र गुरूकूल पध्दतीने त्यांच्या घरी जावून शिक्षण घ्यायचे असल्याने आपल्या गाण्यात सहाजिकच तोच बाज पक्का रुळला. त्यामुळेच त्यांच्या विविध मैफलीत तंबोरा साथ करताना गाणे कसे गावे, काय गावे आणि मैफल कशी रंगवावी याचे प्रत्यक्ष ज्ञान कस्तुरीला झाले. ज्यामुळे आजही नेहमीच गुरू म्हणून त्यांचे नाव आपल्या आयुष्यात कामय जोडले गेल्याचा आनंद कस्तुरीच्या बोलण्यात दिसतो.

पण ज्यांचे शास्त्रीय़ संगीत ऐकून आपणही यात सखोल अभ्यास करावा असे वाटले ते प्रसिध्द गायिका सौ. विणा सहस्त्रबुध्दे यांच्याकडे गेल्यामुळे. कस्तुरी म्हणते, बीएच्या शेवटच्या वर्षाला असताना त्यांनी मला त्यांच्या घरी रियाज ऐकायची आणि अनेक विद्यार्थ्यांना शिकविताना बसायची परवानगी दिली. त्यांच्यासमोर मी कधी गायले नाही. पण महाविद्यालयाचे तास संपले की, त्यांच्याकडे जावून ते अध्ययन मी ऐकायची. त्यांच्या या गाण्याने . आवाजातल्या भावाने मी भारावून गेले. आपल्याला असे गाता आले पाहिजे असे मनाने घेतले आणि संगीत विषयात मास्टरी करण्यासाठी ललित कला केंद्रात मी दाखल झाले.


`मी प्रेमिका`च्या निमित्ताने सुगम संगीत गायची संधी मिळाली. त्यामुळे आपल्याला पार्श्वगायनाची नवी संधी अचानक हाती आल्याचे कस्तुरी अभिमानाने सांगते. `मी प्रेमीका`ची पार्श्वभूमि सांगताना ती बोलते, `अभिजित कुंभार हा माझ्या नात्यातला. तो खूप कविता करतो. त्याला संगीतातही गोडी. आपल्या कविता लोकांना माहित व्हाव्या अशी त्याची इच्छा. जाने. २०११ ला त्याने ती माझ्याजवळ व्यक्त केली आणि आठ गाण्यांचा अल्बम पूर्ण करण्यापर्यतचा हा टप्पा यशस्वीपणे आज पूर्ण झाला`.

कस्तुरी पायगुडे-राणे हिला आज जरी शास्त्रीय संगीताची गायिका म्हणून या क्षेत्रात ओळखले जाते तरी त्यामागचा संगीतविषयक प्रवासही तेवढाच ऐकण्यासारखा आहे.

ती सांगते, आज जेव्हा मी मागे वळून पाहते तेव्हा लक्षात येते की माझी हा आवड निर्माण होण्याचे कारण घरातले वातावरण. माझे वडील शरद पायगुडे यांना संगीत ऐकण्याचे भारी वेड. घरात कित्येक गायकांच्या कॅसेटचा खजिना असायचा आजही आहे. घरात रोज वेगवेगळ्या शास्त्रीय संगीतातील गायकांच्या मैफली कानावर पडत. त्यातले स्वर
,त्याचा मोह कायमचा जडला गेला. सहाजिकच त्याकडे लक्ष देऊन आपणही त्याप्रमाणे गायची खोडी करायला लागले.
पुढे तिच सवय जडली.

पाचवी पासून ज्ञानप्रबोधिनीत दाखल झाल्यावर तर काय माझ्यातल्या कलेला पोषक वातावरण तिथे लाभले. शाळेची प्रार्थना तर कित्येक वर्ष मीच म्हणायचे. समूहगीते,वेगवेगळ्या स्पर्धात माझा सहभाग वाढला. आत्ता संगीत संयोजन करणारे मिलिंद गुणे तेव्हा शाळेत गाण्याचे मार्गदर्शन करण्यासाठी शाळेत काही दिवस आल्याचेही आठवतात.

पुढचा प्रवासही सांगताना त्या आठवणीत रमून जावून सांगतात, अकरावी-बारावीसाठी गरवारेमध्ये सायन्सला दाखल झाल्यानंतरही इचलकरंजीत सुगम संगीत गाण्यासाठी महाविद्यालयातर्फे माझी निवड झाली. महाविद्यालयीन स्तरावरच्या स्पर्धांनाही माझी हजेरी गृहित धरलेली असायची.

बारावी नंतर विचारांती गाण्याला प्राधान्य मिळावे यासाठी कला शाखेची निवड केली आणि फर्ग्युसन महाविद्यालयात दाखल होऊन विविध कार्यक्रमांच्या आयोजनात कस्तुरीचा सहभाग वाढला गेला. २००१-२००१ च्या फिरोदिया करंडक स्पर्धेत तीला उत्कृष्ट गायिकेचा पुरस्कारही प्राप्त झाला. त्यातच तिच्यावर `स्पिक मॅके`च्या व्यवस्थापनाची जबाबदारी आली.त्यामुळे संगीत क्षेत्रातल्या मान्यवरांचे गाणे जवळून ऐकता आले.

दरम्यान संगीताचे रितसर शिक्षण सुरू राहिलेच. अलका थिटे, निलम दिक्षित (जोशी), यांच्याकडे मध्यमापर्यंत तर निता भाभे यांच्या मार्गदर्शनाखाली विशारद पूर्ण होईतो महाविद्यालयातील पदवी कस्तुरीला प्राप्त झाली.

पदवीनंतर एमएचे शिक्षण पूर्ण होईपर्यंत लिला पूनावाला ट्रस्ट आणि बॅंक ऑफ महाराष्ट्रची स्कॉलरशिप मिळाली. त्यामुळे संगीताच्या उच्च शिक्षणासाठीचा खर्च घरच्यांना फारसा करावा लागला नाही.


संगीतात एमएची पदवी संपादन केल्यानंतर कस्तुरीने एका खासगी शाळेत संगीत शिक्षकाची नोकरी धरली. पण तिथे गाणे शिकविण्यापेक्षाही मुलांना शांत बसविण्यातच आवाजाचा वापर अधिक करावा लागण्याचा अनुभव आला. स्वतःची साधना करायला वेळ आणि निवांतपणाही मिळेनासा झाला. कस्तुरीने ती नोकरी सोडली. मात्र त्यानंतर संगीताची एक मार्गदर्शक म्हणून कर्नाटक शाळेच्या संगीत विषयाचा अभ्यासक्रम तयार करण्याचे काम त्यांनी पूर्ण केले.

आता मात्र शास्त्रीय संगीताचा रियाज. काही संगीताच्या विद्यार्थीनींना मार्गदर्शन करून, शास्त्रीय संगीताच्या मैफली करण्याकडे लक्ष केंद्रित करण्याचा ध्यास कस्तुरीने घेतला आहे. आजही त्या आरती अंकलीकर-टिकेकर यांच्याबरोबर साथीला असतात. त्यांचे मार्गदर्शन आहेच. तिच ओढ आजही कायम आहे. हे सारे आनंदी दिवस दाखविण्यासाठी ज्यांचे नाव घ्यायचे ते आई-वडिल. त्यांचे प्रोत्साहन कायम आहे. आजही. लिला पूनावाला आणि कस्तुरीचे पती निखील राणे यांचे.

आजवर कस्तुरीचे पुण्यात आणि बाहेरही , तसेच परदेशात दोनशेच्यावर गाण्यांचे कार्यक्रम झाले आहेत. आता शास्त्रीय संगीतातच करियर करायचे असे तिने मनोमन ठरविले आहे. आता शास्त्रीय संगीत हेच धेय्य .
त्यातही सुगम संगीत गायची संधी जर मिळाली तर नक्कीच ती सोडायची नाही. त्यातूनच पार्श्वगायनाचा रस्ताही दिसू लागेल, असा विश्वास कस्तुरीला वाटतो.


सुभाष इनामदार, पुणे
Mob. 9552596276
email. subhashinamdar@gmail.com

गुरूपौर्णिमेचा भक्तिरंग फुलला

भारत गायन समाजात

गुरूपौर्णिमा आणि बालगंर्धवांचा स्मृतिदिन एकाच दिवशी आल्याने शताब्दि वर्ष साजरा करित असलेल्या पुण्याच्या भारत गायन समाजाने संगीत शिकविणा-या गुरूजनांचा सत्कार शुक्रवारी केला. मास्टर कृष्णरांवांना संगीत दिलेल्या पदांची बहारदार मैफल भक्तिरंग या नावाने समाजात रंगविली.

अतुल खांडेकर या तरूण गायकाला संस्थेचे अध्यक्ष सुधाकर जोशी यांच्या हस्ते मालती पांडे पुरस्कार दिला गेला. त्यांनी गायलेली मजला घडावी ही सेवा, पतित तू पावना ही दोन्ही पदे मास्टर कृष्णरावांची आठवण ताजी करून देण्याइतकी समर्थपणे सादर करून रसिकांची दाद घेतली.

जोहार मायबाप जोहार हे पद शिल्पा पुणतांबेकर (पूर्वाश्रमीची दातार. म्हणजे भास्करबूवा बखले यांची नातसून सौ. शेला दातार यांची कन्या) यांच्या आवाजात ऐकताना त्यांच्या शास्त्रीय संगीताच्या तयारीची कल्पना येते. शिवाय स्वर-भाव दोन्ही तालांच्या लयीत इतके चपखल बोलत होते की सहज दाद येते...क्या बात है.त्यांनी गायलेला समर्थ रामदास यांचा अभंग तर इतका रंगत गेला की तो संपूच नये असे वाटत होते ...फारच उत्तम गायला. त्याची वहावा द्यायची
तर ती समर्थपणे साथ केलेल्या साथीदार यांचेकडे श्रेय जाते .



बोलावा विठ्ठल..पहावा विठ्ठलाच्या गजरात रसिकांना तृप्त करणा-या सौ. सावनी कुलकर्णी यांच्या भक्तिपूर्ण रचनेने सारी सभा नादवून गेली होती.
समीर पुणतांबेकर (तबला), डॉ. राजेंद्र दूरकर (पखवाज), राहूल गोळे ( ऑर्गन), आणि नितिन जाधव(तालवाद्ये) यासाथीदारांची साथ ज्या ताकदीचा झाली त्यामुळे गायकांच्या स्वराला वाद्यांचा हा ताल सही सही मैफल कानात साठवत राहिला.
शंकर तुकाराम शिंदे (तबला), भालचंद्र दामोदर देव (व्हायोलिन), सुहास दातार , मधुकर जोगळेकर,सौ. मैत्रेयी बापट आणि सुधिर दातार यांना गुरूपौर्णमेनिमित्त समाजाचे अध्यक्षांच्या हस्ते गौरविण्यात आले.
काळ बदलला... तरी संस्कृतिच्या पाऊलखुणा आजही कायम आहेत. पुण्यात आता आजपासून विविध कलावंतांच्या शिष्यांकडून गुरूपौर्णिमा साजरी होईल . कुणी जाहिर तर कुणी खासगीत गुरूंना वंदन करेल.
आपण कुणाचे तरी फॉलोअर आहोत. हे समजून स्वतंत्र पायवाट निर्माण करणारे शिष्य हे गुरूंचे भाग्य.

सुभाष इनामदार, पुणे
9552596276
subhashinamdar@gmail.com

रसिका तुझ्याचसाठी

सो कुल : रसिका तुझ्याचसाठी


ही ‘माझी’ मैत्रिण आहे. असं हजारोंना वाटत असेल. फार गवगवा न करता शांतपणे नव्या भूमिकेत शिरणारी. आपल्याला थक्क करून सोडणारी. स्वत:चं मत असणारी. ते निर्भिडपणे मांडणारी. सूक्ष्मपणे पाहिलं तर
किंचित अलिप्त झालेली, खंत वजा केलेली. ही आपल्या सगळ्यांची मैत्रिण. ह्या वेळी फार अवघड भूमिकेत गेली आहे. आपल्याला निशब्द करून..

ओ रसिकाताई. काय. कुठे पळालात तुम्ही अचानक.? कबूल आहे की तू एक्का अ‍ॅक्टर आहेस. पॉज, लूक, डबलटेक, एंट्री याची तुझ्याइतकी मास्टरी खचितच आमच्या कोणात असेल. पण म्हणून इतकी धक्कादायक एक्झिट घेऊन दाखवायची कायमची? इतके दिवस आम्हाला वाटत होते की तू आमच्यातली आहेस. आमची सवंगडी आहेस.

लेकीन दोस्त. तुम्हारा खेल तो किसी और के साथ चल रहा था! डायरेक्ट खुदा के साथ.. पत्ताच नव्हता आम्हाला. तुझे हात खरंच वपर्यंत पोहोचले होते की.. आम्ही खुळ्यासारखे बघत बसलोय आभाळाकडे..

साधारण ४८ तास होतायत त्या गोष्टीला. म्हणजे तू आमच्यातून निघून जाणे वगैरेला.. आणि स्थळ, काळ, वय, सामंजस्य सोडून मूर्खासारखं रडू येतंय. घळाघळा पाणी गळतंय. ओठ मुडपून चेहरा वेडावाकडा होत हुंडके फुटतायत.
श्वास आणि उच्छ्वासाबरोबर तुझं नाव डोकं ते हृदय असं खालीवर होतंय. तुझा स्पर्श आठवतोय. तुझा रंग आठवतोय.. तुझं भुवया उंच करणं.. तुझं ओठ तिरके करीत हसणं. तुझं ऐकणं. तुझं खो खो हसणं.. छे.. रसिका.. हे आठवताना एक दुखरी कळ उमटतीए हृदयात ती तू सहन केलेल्या वेदनांसाठी.. आम्हाला इतका आनंद देणाऱ्या तुला-
इतक्या असह्य़ वेदना का वाटय़ाला याव्यात?

तुला भेटायचं ठरल्यापासूनच आनंदी असण्याला, हसू येण्याला सुरुवात व्हायची. भेटून काही वेळ, दिवस, आठवडे, महिने, वर्षे झाली तरी त्यातल्या मॅड किश्शांनी, तू सांगितलेल्या मजेदार गोष्टींनी खळखळून हसू यायचं.
खूप लो, लॉस्ट वाटत असताना कधीतरी झालेलं तुझ्याबरोबरचं गप्पासत्रं आठवणीत डोकं वर काढतं आणि शीणच निघून जातो यार. काय तुझी एनर्जी. काय तुझं नेमकं निरीक्षण.. काय तुझ्या टीका-टीप्पण्या. पाच मिनिटं किंवा पाच तास- कितीही वेळ भेटलो, तरी तू फ्रेश विचार करण्याचं, तरतरीत जगण्याचं इंजेक्शन देणार म्हणजे देणारच. त्याच्यावर आम्ही आजपर्यंत तगतोय. मग तुला कॅन्सरचं इंजेक्शन देवानी का दिलं? तू का त्याच्या खेळात भाग घेतलास? मी कधीच त्याला माफ करू शकणार नाही. तुला ओळखणारं कुणीच त्याला कधीही माफ करू शकणार नाही.

तुझं वर्णन करावं आणि श्रद्धांजलीचे लेख लिहावे अशी आणि एवढी नाहीएस गं तू.. तू बास आमची मैत्रीण आहेस आणि तुला आपल्या मैत्रीच्या खेळातून आऊट करणारी कोण ही नियती आणि देव वगैरे.. सब झूट है.. आत्ता चिडीनी रडू येत असताना असं वाटतंय. की बाकी सगळं खोटं असलं.. तरी तुझी वेदना तर खरी होती ना. एवढं स्वच्छ मनाचं आमचं जिंदादिल बाळ किती त्रासातनं गेलं. किती शूरपणे जगलं. किती नेटानी झुंजत राहिलं. त्या बाळाची ती दुष्ट जीवघेणी वेदना कुणीतरी थांबवली असेल. तर त्या कुणाचे तरी आणि कशाचे तरी आभार. आमच्यासाठी तू दहा वर्ष थांबलीस..

रसिका.. खूप पुढे ढकललीस तुझी एक्झिट.. पण तुझ्यासाठी तू पुढे जाणं गरजेचं होतं..

पण तू फार फार हवी आहेस. तू आहेसच. नो पास्ट टेन्स हिअर. तुझी रिंगटोन होती- लग जा गले..
के फिर ये हसी रात हो ना हो.. शायद.. अब इस जनम में मुलाकात हो ना हो.. आवडत्या गाण्यासाठी तू मृत्यूची गळाभेट घेतलीस दोस्त? व्हाईट लीलीमधे गायचीस तू त्या दोन ओळी.. किती सुरेल.. माझं अलीकडचं सगळ्यात आवडतं नाटक आणि तू माझी सगळ्यात आवडती, लाडकी अभिनेत्री!

रसिका अगं दहा दिवस पण नाही झाले. मी व्हाईट लीली- नाईट रायडरच्या पोस्टरचा फोटो काढला शिवाजी मंदीरला.. तुझ्या ग्रेट गाबरेच्या पत्त्यावर पाठवणार होते.. पण आता तुझा पत्ताच पत्ताच नाही..! माझ्या जवळच्या प्रत्येकाकडे मी तोंड फाटेस्तोवर तुझ्या व्हाईट लीलीच्या कामाबद्दल बोलले आहे अगं.. शप्पत. एक पांढऱ्या स्वस्तिकाचं झाड लावलंय मी तुझ्यासाठी पिल्लू. त्याची दोन फुलं लगेच उमलली आणि एक कळीसुद्धा आलीए. का. का. का.
तुझी आठवणसुद्धा इतकी उदार आणि आनंदी का..? आणि तू का नाहीस इथे. जिथे आहेस तिथे तुला एक घट्ट मिठी डार्लीग. छान रहा.

ता. क. गिरीश.. जागा भरून काढण्याचा प्रश्नच येत नाही. तू रसिकासाठी लावलेला सदाफुलीचा ताटवा तुझ्या मनात कायमच ताजा राहील. आपला ध्रुवतारा आकाशात जाऊन अढळपद गाठून बसलाय. पण तो दिसण्यासाठी का होईना.. आम्ही उरलेले काजव्यासारखे आहोत तुला. तू खूप काही केलंस गिरीश. खूप खूप..


सोनाली कुलकर्णी
http://loksatta.com/index.php?option=com_content&view=article&id=170161:2011-07-12-21-08-05&catid=329:2011-02-22-08-54-27&Itemid=331

मी प्रेमिका... गायिका कस्तुरी पायगुडे-राणे

रचनाकार आणि संगीतकार अभिजित कुंभार कॅलिफोर्नियात तर गायिका कस्तुरी पायगुडे-राणे पुण्यात असताना आजच्या काळातल्या अधुनिक तंत्रज्ञानाच्या माध्यमाची जोड घेऊन तयार झालेल्या मी प्रमिका या ध्वनिफितीचा प्रकाशन समारंभ २४ जुलैला पुण्यात झाला .

अभिजित कुंभार यांचेही हे पहिलेच पाऊल आहे. आज ते परदेशात असले तरी या निमित्ताने मराठी भाषा जपण्याचा आणि ती टिकविण्याचा प्रयत्न होत आहे.




नव्या पिढीची गायिका

काळाबरोबर चालणारी. नव्या विचारसरणीची. संस्कृतिची, संस्कारांची आणि सामाजिक बदलाची जाण असणारी. उद्याच्या संगीताच्या क्षितीजावर आपले स्वतंत्र अस्तित्व निर्माण करणारी पुण्यातली गायिका म्हणजे सौ. कस्तुरी पायगुडे-राणे.
कस्तुरी सुप्रसिध्द गायिका सौ. आरती अंकलीकर-टिकेकर यांची शिष्या. त्यांच्या मार्गदर्शनातून पध्दतशीर रियाज करून गळ्यावर शास्त्रीय संगीताचे झालेले संस्कार कस्तुरीच्या गाण्यातून दिसतात. तालमीतून तयार झालेला आवाज. वेगवेगळ्या रागांची सौंदर्यतत्व सांभाळत केलेली मांडणी. गमक, तान, मींड अशा गायनातल्या विविध प्रकारांवर प्रभुत्व मिळविलेला आवाज .ज्या सहजतेने ती सादर करते तेव्हा रसिकांची मिळालेली दाद तिच्या संगीताच्या सादरीकरणातून मिळते. शास्त्रीय बरोबरच अशास्त्रीय संगीताचे प्रकारही कस्तुरी तेवढ्याच तयारीने गाते. उदा. दादरा, झुला, गझल, भजन इ.
पुण्यात, पुण्याबाहेर आणि परदेशात असे मिळून दोनशेच्यावर कस्तुरीचे कार्यक्रम झाले असून तिच्या गायकीची प्रशंसा सर्वत्र झाली.
जुलै २०११ मध्ये मी प्रेमिका हा मराठी गाण्यांचा स्वतंत्र अल्बमही प्रकाशित झाला आहे.
पुणे विद्यापिठाच्या ललित कला केंद्रातून कस्तुरीने A ग्रेडसह एम.ए. (संगीत) ची पदवी संपादन केली आहे. विशेष योग्यतेसह अखिल भारतीय गांधर्व महाविद्यालयाचे विशारद आणि पुणे विद्यापीठातून बी.ए. (इंग्रजी साहित्य) पदवी प्राप्त केली आहे.
कस्तुरीला उच्चशिक्षणासाठी लीला पूनावाला फौंडेशनच्या वतीने शिष्यवृत्ती मिळाली होती. ती २००५ पासून स्पिक मॅकेची पुणे चॅप्टरची प्रमुख समन्वयक तर २००९ ते २०११ पर्यत या चळवळीची नॅशनल एक्झीक्यूटीव्ह म्हणून काम केले आहे. या काळात तिने मान्यवर कलाकारांचे ५०० हून अधिक कार्यक्रम आयोजित केले आहेत.
पत्ता-
१२/ अ, श्री विष्णुबाग हौसिंग सासायटी,
गव्हर्नमेंट पॉलिटेक्निक कॉलेजच्या मागे,
शिवाजीनगर, पुणे- ४११०१६
फोन- + ९१ (२२०) २५६६११००
+ ९१ (०) ९८८११३६९४६
ई-मेल- paigude.kasturi@gmail.com



पुरस्कार आणि पारितोषिके-
- आकाशवाणी, पुणे. सुगम संगीत कलाकार म्हणून मान्यता.
- सर्वोत्कृष्ट गायिका पुरस्कार फिरोदिया ट्रस्ट- २००१-२००२
- सर्वोत्कृष्ट संगीत संयोजन २००६-२००७ (आम्ही मूमविय करंडक)
- पीस ऐम्बेस्डर २००८- लिला पूनावाला फौंडेशन व आशा फौंडेशन
भारतात सादर झालेले कार्यक्रम-
-य़शवंतराव चव्हाण कल्चरल सेंटर, मुंबई
रत्नागिरी
-अहिल्याबाई होळकर चॅरिटेबल ट्रस्ट, इंदौर
-अंबड संगीत महोत्सव, अंबड
-गुरूपौर्णिमा संगीत महोत्सव, अक्कलकोट
-सांगवी संगीत महोत्सव, पुणे
-विद्या प्रतिष्ठान , बारामती
-पीपल फौंडेशन, पुणे
-नंदनंदन प्रतिष्ठान, पुणे
- स्वरवेद, नागपूर

परदेशातील कार्यक्रम-
-नेहरू सेंटर, लंडन
-महाराष्ट्र मंडळ, लंडन
-तारा आर्टस्, लंडन
-बैठक, बर्मिंगहम
-ऑक्सफर्ड युनिव्हरसिटी, ऑक्सफर्ड

राजेंद्र दिक्षित -हरिनामाचा गजर

विठ्ठल गीती गावी

पुण्यात आषाढी एकादशीचा विठ्ठल नामाचा गजर प्रत्यक्ष विठ्ठलवाडीच्या पांडुरंग-रूक्मिणीच्या दर्शनाने तर झालाच. पण त्याही पेक्षा पांडुरंगाच्या नावाचा स्वरगजर चहुभागात नादावला गेला. आषाढी म्हटली की लक्षात रहाते ती कै.भारतरत्न पंडीत भीमसेन जोशींनी अजरामर केलेली अभंगवाणी. संतांचे अभंग त्यांच्यामुळे समाजात ऐकले गेले. त्यांच्या ओठी रूळले. आजही त्यांच्याच अभंगवाणीच्या रेकॉर्डनी पुण्यातली विठ्ठल मंदीरे स्वरभास्करमय होऊन गेली होती.

पंडीतजींचे शिष्य राजेंद्र दिक्षित यांनी हाच हरिनामाचा गजर विठ्ठल गीती गावी या नावाने ११ जुलै रोजी आळवला. दिक्षितांकडून अभंगाचा आस्वाद घेताना त्यांच्याच स्वरमेळींचा स्पर्श आणि त्यांच्या शैलीची आठवण झाल्याशिवाय रहात नाही. पंढरी निवासा...माझे माहेर पंढरी आणि तिर्थ विठ्ठल सारख्या अभंगातून ओतप्रोत भक्तिचा मळा फुलविण्यात राजेंद्र दिक्षित भक्तांना नादविण्यात य़शस्वी झाले होते. गाण्यातला भाव आणि शास्त्रीय संगीताच्या नादस्पर्शी बनलेल्या स्वरांनी अभंगांला सुरेलशा नादाचा स्पर्श झालेला आढळला.. या अभंगाच्या प्रवासात कधी जनाबाईंचा ( जनीच्या घरी पांडुरंग आला) तर कधी अवघाची संसार सुखाचा करीन ( संत ज्ञानेश्वर) म्हणत भक्ति पागे यांनी आपल्या आवाजाची तयारी दाखविली. त्यातच अमृताहूनी गोड यातला लडीवाळ स्वर कुरवाळत माणिक वर्मांची आठवण रसिकांच्या मनात जागविली.

रेझोनन्स ऑडिऑ स्टुडीऑच्या वतीने हिमांशू दिक्षित यांनी हा विठ्ठल नामाचा गजर बालशिक्षण मंदिराच्या सभागृहात आयोजित करून कोथरूड परिसरातल्या भक्तांना आणि रसिकांना भक्तिचा नजराणा बहाल केला होता. चित्रकार रवी परांजपे, बासरी वादक राजेंद्र तेरेदेसाई, राघवेंद्र भीमसेन जोशी, आशाताई किर्लोस्कर अशा मान्यवरांनी दोन तासांचा हा कार्यक्रम पूर्णपणे अनुभवला, यातूनच हे सिध्द होते.

ज्ञानेश्वर, तुकाराम, जनाबाई, नामदेव , कान्होपात्रा, एकनाथ अशा संताच्या अभंगाबरोबरच ग.दि.माडगुळकरांच्या इंद्रायणी काठीचा उदोउदो झाला नाही तरच नवल. निरुपणकार रविंद्र खरे यांनी हा सारा प्रवास अध्यात्मापासून ते संसार-परमार्थ या सा-याचे अभ्यासपूर्ण रसग्रहण करून संतांच्या रचनात लपलेला भावार्थ रसाळपणे कथन करून रचनांता सार्थकता आणली.
भाव-भत्किचा हा मळा स्वरांनी जरी नटवला राजेंद्र दिक्षित आणि भक्ती पागे या गायकांनी तरी तो स्वर अधिक नादमय, श्रवणीय बनविला तो संजय गोगटे (हार्मोनियम), चारूशीला गोसावी (व्हायोलिन), प्रसाद भावे (तालवाद्य), अमीत अत्रे (टाळ) आणि विनित तिकोनकर( तबला) अविनाश तिकोनकर( पखवाज) या साथिदार कलावंतांनी.

आरंभी जय जय राम कृष्ण हरी चा गजर करून नंतर किर्तन परंपरेला साजेलसा जय जय कार करून विठ्ठल गीती गातीचा नाद रसिकांच्या नास्मरणात अळवून संतरचनांचा हा स्वरमेळा सुस्वर बनविला.

सुभाष इनामदार, पुणे
Mob. 9552596276
Email- subhashinamdar@gmail.com

जी ए जागविताना...

स्त्रीच्या विविध रूपांना जागविताना जीएंचे साहित्य आजही वेगळेपणाचे वाटते. स्त्रीच्या असाह्यतेचा.
त्यांच्या सहनशक्तिचा सभोवतालच्या परिस्थतीचा आणि त्यांच्यातल्या भावनांचा खोलवर घेतलेला मागोवा
`वस्त्र` या कथेच्या नाट्यवाचनाच्या माध्यमातून त्यांच्या ८९व्या जयंतीनिमित्त पुण्यात घेतला गेला.
अनुराधा जोशी, उत्तरा बावकर आणि गजानन परांजपे यांनी केल्ल्या अभिनाचनातून
त्यांची व्यक्तिरेखा मांडण्याची रित आणि त्यातली वीण रसिकांसमोर उलगडली गेली.

आपल्या भावाच्या कौटुंबिक आठवणीतून नंदा पैठणकरांची जीएंचे खासगी रूप उलगडताना
त्यांना अवडणा-या दडपे पोहे-खूप खोबरे घातलेले..पुरणपोळी कटाची आमटी...सारेच .

जीएंच्या कथेतल्या स्त्री व्यक्तिरेखांबाबत बोलताना डॉ.विणा देव यांनी त्यांच्यात असलेल्या
विलक्षण निरीक्षण शक्तिचे आणि संवेदनाशिल मनाचे दर्शन कथेतल्या स्त्री पात्रांतून कसे पाझरत रहाते
याचा उदाहारणासह खास उल्लेख करताना कथांचे दाखलेही दिले.

समाज, परंपरेने स्त्रीच्या ठायी अनंक बंधने लादल्याचे आणि तिच्या वाट्याला आलेल्या भोगाचे कथेत केलेले
वर्णन करताना वाचताना डोळ्यात अश्रु येतात..आपण त्या व्यक्तिरेखेबरोबर गुंतत जातो. तिच्या वेदनेत..
भोगाचा एक भाग बनतो. त्यांच्या दुःखात सहजपणे विरघळून जातो.
आज त्यांच्या कथेत जी दुःखे स्त्री भोगत आहे त्याचे चित्रण आजच्या काळात थोडे परंपरावादी वाटते पण
तिच्या कौटुंबिक बंधनात आजही फारसा फरक झाला नसल्याचे डॉ. विणा देव सांगतात.

कधीही समाजाला प्रत्यक्ष न दिसलेला पण आपल्या साहित्याने घरात आणि मनात पोचलेल्या
जीएंच्या स्मृतींना उजाळा देण्याचे काम नंदा पैठणकर गेला काही वर्षे सातत्याने करीत आहेत.
यंदा त्याच्या सोबत पुण्याची साहित्य परिषद सहभागी झाली.

या निमित्ताने जीएंच्या साहित्याविषयीची चर्चा घडते . त्यावर विचार होतो.
या सांस्कृतिक भूमित त्यांची आठवण होते.
जीएंच्या लेखणीचे मोठेपण ( जे अनेकांना ठाऊकही नाही) ठसविले जाते. हेच महत्वाचे .

सुभाष इनामदार, पुणेMob. 9552596276
Mail- subhashinamdar@gmail.com

बेळगावचा नवा चेहरा सई लोकूर

प्लॅटफॉर्म.....
करियर संपवून निघालेल्या तरूणीला एका प्लॅटफॉर्मवर दोन मुलींना गाडीत सोडून निघालेले आई-वडिल दिसतात.
मुली झाल्या म्हणून सोडलेल्या या दोघींचे पालकत्व स्विकारण्याचा निर्णय ती घेते.
घरचा विरोध..म्हणून घरही सोडते...स्वतःचा स्वतंत्र प्रवास सुरू ठेऊन..
त्यांचे आयुष्य घडविण्यासाठी स्वतःचे करियर जिवन वेगळ्या मार्गाने नेणा-या
या धेय्यवादी नायिकेने एका वेगळ्याच बाबीकडे चित्त वेधून घेतलेला हा चित्रपट.

एका अर्थाने मुलगी झाली म्हणून नाके मुरडणा-या..मुलींना फुटपाथवर,
रस्त्यावर सोडणा-या या मुलींच्या सामाजिक प्रश्नाकडे लक्ष वेधणारा हा धाडसी चित्रपट घेऊन
बेळगावच्या मराठी भाषिक विणा लोकूर यांनी या चित्रपटातून आपल्या मुलीला या चित्रपटात नायिका बनवून प्लॅटफॉर्म...मध्ये आणून सोडले आहे. आता तिचा पुढचा कलेचा प्रवास
तिचा तिने करायचा असा संदेशही न सांगता दिला आहे.
गेली तिस वर्षे बेळगावात नाट्यक्षेत्रात कार्य करणा-या विणा लोकूर यांनी मिशन चॅम्पियन नंतर
हा आणखी एक चित्रपट कानडी प्रांतातून मराठी भाषिकांसाठी तयार केला आहे.
या चित्रपटातून त्या कथा, संवाद आणि दिग्दर्शनाच्या तिनही मुख्य गोष्टी स्वतः करून
ह्या चित्रपटाची निर्मितीही केली आहे. (यात त्यांच्या जोडीला अरिफ वडगामाही आहेत) हिंदीत जसे
नट, दिग्दर्शक आपल्या मुलांना संधी देतात त्याप्रमाणे मुलगी सई लोकूर हिच्या साठी यातून लॉन्च केले .
सई आता झीवर निवेदनही करते. शिवाय पारंबी आणि आम्ही तुमचे बाजीराव या चित्रपटात भूमिका करून
अभिनयाच्या क्षेत्रात आपली कारकीर्द करण्यासाठी आता सिध्द झाली आहे. प्लॅटफॉर्म ही त्याची सुरवात आहे..
नव्हे हे पहिले पाऊल आहे...आईनेच धाडसाने पुढे हाउन टाकायला लावलेले.

शिवानी देशमुखच्या आयुष्यातल्या या खडतर प्रवासाचे साक्षिदार आहेत..नायक तथा खलनायक अस्ताद काळे,
सोबत आहेत मोहन जोशी, शरद पोंक्षे, प्रशांत पाटील, वीणा लाकूर आणि
अक्षता आळतेकर, रविना पाटील हे दोन बालकलाकार.
छायाचित्रण सुरेश देशमाने यांचे असून..अश्विनी शेंडेयांच्या गीतांना निलेश मोहरीर यांनी संगीत दिले आहे.
१५ जुलैपासून तो पुण्यात आणि मुंबईत एकाच वेळी प्रदर्शीत होत आहे...
पाहू या तो नक्की प्लॅटफॉर्म..वर आलाय की ट्रॅकच्या बाहेर जावून ऑफबिट बनलाय...




सुभाष इनामदार, पुणेMob. 9552596276
subhashinamdar@gmail.com

अस्सं सासर सुरेख बाई...

खरे म्हणजे आता सारे तरुण लोक स्वंतंत्र रहायचा निर्णय घेतात ..तरीही अशी काही घरे आहेत की जिथे एकत्र कुटुंब टिकून आहेत ...अशीच आमच्या महिला कलावंताला सासरचे सुख शब्दात टिपावेसे वाटले ..तोच अनुभव इथे दिला आहे ...
यावर आपले मत जरुर लिहा वा मेल करा
सुभाष इनामदार , पुणे
9552596276
subhashinamdar@gmail.com



अस्सं सासर सुरेख बाई...
महिन्याभरात श्रावण येईल. मुली, महिला आणि नव्याने लग्न झालेल्या नवरीकडे मंगळागौर पूजली जाईल. आणि त्यातल्या भोंडल्यात हे नक्की म्हटले जाईल..
अस्सं माहेर सुरेख बाई खेळाया मिळतं
अस्सं सासर द्वाड बाई कोंडोंनी मारीतं....
ऐकायला या भोंडल्याच्या ओळी चांगल्या वाटतात. भोंडला म्हणणा-या मुली हासून वेळ मारून नेतात.. पण मला मात्र सासरचा अनुभव अतिशय चांगला मिळाला . म्हणूनच तो शब्दात मांडायचा हा प्रयत्न केला आहे.
मुलगी सासरी आली की, ती सतत ताणतणावाखाली. घरातल्या मोठ्या माणसांच्या दबावाखाली . मान खाली घालून वावरत असे..पण मला मात्र सासरी आल्यानंतर माहेरची आठवणही होऊ नये इतके प्रेमळ सासू-सास-यांकडून लाभले. आणि मी सतत अस्सं सासर सुरेख बाई ..म्हणत त्या घरात रममाण झाले. माहेरून व्हायोलिन वादनाच्या कलेचे रोप घेऊन आले आणि सासरी त्याचा वटवृक्षात रुपांतर झाले असे म्हटले तर ते वावगे ठरू नये..
मुलगी सासरी आली की, त्या घरातल्या रीतीभाती समजून घेऊन, घरातल्या माणसांचे स्वभाव ओळखून त्या घराला समजून घेत हळूहळू त्या घरात रुळते. मी माझी कला घेऊन त्या घरात आले. आणि सर्वांना कलाकार सून मिळाली म्हणून खूप आनंद झाला.
तुम्हाला सागते..माझ्या यजमानांनी तर मला दूरदर्शनवरील कार्यक्रम पाहूनच पसंत केले. मग काय कलाकार बायको मिळल्याच्या त्यांना केवढा अभिमान. तो आजही आहे. ते तर सतत माझ्या पाठीमागे खंबीर उभे असतात. माझे दीर, जाऊ, नणंदा या सर्वांनाही माझ्या कलेचे काय कौतूक केले . ते सारेच माझ्या कलेला नेहमीच देतात आजही...
आमचे एकत्र कुटुंब असल्यामुळे आम्ही सर्वजण एकमेकांना समजावून घेऊन, सर्वांच्या आवडी-निवडी जपून सगळे सण, समारंभ, वाढदिवस खूप छान त-हेने साजरे करतो. सासू-सासरे जुन्या वळणाचे असल्यामुळे सुरवातीला थोडे मतभेद झाले. वादही झडले. पण आम्ही आणि त्यांनी दोघांनीही काही गोष्टींशी तडजोड करून त्यातून सुवर्णमध्य काढून पुढे गेलो. कोणत्याही गोष्टी जास्त विकोपाला जाणार नाहीत याची खबरदादारी घेतली. माझी थोरली जाऊ आणि मी तशा एकाच कार्यालयात . म्हणून का म्हणाना आमचे नाते बहिणीसारखे बनले. टिकले. वाढले. कायम राहिले.
माझा कुठेही कार्यक्रम असला तर ही सारी सासरची माणसे कौतूकाने आवर्जून हजर राहतात. दाद देतात. सारी मदत करतात.
आम्हा दोघी सुनांना सासूबाईंनी मुलाप्रमाणेच वागवले. आमच्यावर त्यांचे खूप प्रेम होते. आमच्या मुलांनाही त्यांनी अतिशय प्रेमाने सांभाळले. त्यामुळेच तर आम्हाला नोकरीसाठी बाहेर पडताना कधीच मुलांची काळजी करावी लागली नाही. मुलांनाही आजी- आजोबांचे प्रेम भरपूर मिळाले. सहवास मिळाला. त्यांच्यावर चांगले संस्कार झाले.
आजकाल ब-याच मुलींना एकत्र कुटुंब नको असते पण एकत्र कुटुंबाचे अनेक फायदे मुलींनी नक्कीच पाहिले पाहेजेत.
अशा माझ्या प्रेमळ हौशी, संगीतप्रेमी सास-यांना नुकतीच ११ जूनला देवाज्ञा झाली..पण त्यांचे आशिर्वाद कायम आमच्या पाठीशी असतील याची खात्री आहे.
असचं सासर सगळ्या मुलींना मिळावे. त्यांनी ते जपावे. वाढवावे. संस्कार हेच धन पुढच्या पुढीपर्यंत द्यावे यासाठी कसोशिने प्रयत्न करावा...
अखेरीस मी म्हणेन...अस्सं सासर सुरेख बाई...सर्वांना मिळावे.....




सौ. चारूशिला गोसावी,
व्हायोलिनवादक, पुणे
मोबा..९४२१०१९२९९
ई.मेल-chrusheelagosavi@gmail.com