राम तत्वाची मांडणी करून आजच्या काळासाठी गीतरामायण महत्त्वाचे का आहे याचे दर्शन शब्द आणि स्वरांच्या स्वरूपात साकार होते ते अवघ्या आशा श्रीरामार्पण.. या कार्यक्रमात ..!
गीतरामायणाचा आधार घेत राम कथेचा आधार न घेता रामाच्या आयुष्यात घडलेल्या घटनेच्या आधारे राम तत्व मांडण्याची भूमिका घेऊन आजच्या काळातही रामाने आपल्या जगण्यातून जी मूल्ये जपली त्याच्याशी सुसंगत विचार मांडून त्याला योग्य अशी गाणी सादर करून एक वेगळा कार्यक्रम पुण्यात केला तो त्रिदल निर्मिती असलेला ..अवघ्या आशा श्रीरामार्पण !
गुढी पाडव्या पाडून रामनवमी पर्यंत अनेकविध गीतरामायणाचे कार्यक्रम सर्वत्र साजरे होत आहेत.. गीतरामायणाचे ही ७० वे वर्ष. म्हणूनच स्नेहल दामले, श्रुती देवस्थळी आणि प्रसन्न बाम यांनी गीतरामायणाचे कोणते वेगळे रूप मनात योजून हा सादर केलेला असेल याची उत्सुकता होती..
आनंद माडगूळकर आणि प्रा. मिलिंद जोशी यांच्या हस्ते शुभारंभाच्या प्रयोगाचे दीपप्रज्वलन झाले आणि इथे नेहमीपेक्षा आगळे दर्शन होणार असल्याचे दिसून आले..
गीतरामायणाचे विचार नव्याने समाजापुढे आणण्याची प्रेरणा मिळेल असे आनंद माडगुळकर यांनी बोलून दाखविली.
आज बाहेरचा गोंगाट इतका वाढला आहे..की ज्या आत्मस्तानाला समर्थांनी साथ घातली होती त्या आत्मरामाचा आवाजच आपल्याला ऐकू येत नाही . म्हणून आज राम तत्वाची सगळ्यात जास्त आवश्यकता आहे..असे मौलिक विचार प्रा. मिलिंद जोशी यांनी या प्रसंगी मांडले.
सोमवारी ३१ मार्च २०२५ रोजी गणेश सभागृह, न्यू इंग्लिश स्कूल ..टिळक रोड इथे गीतरामायणाचे स्वर ऐकण्यासाठी प्रचंड गर्दी करून आलेल्या रसिकांच्या समोर नेहमी इतर कलावंतांच्या गाण्यांना निवेदन करून व्यक्त होणाऱ्या स्नेहल दामले या मंचाच्या मध्यभागी..श्रीरामाच्या छायेत दिसल्या आणि त्यांनी ही राम कथा नसून इथे तुम्हाला राम तत्व लक्षात घेऊन त्यानुसार गीतरामायण ऐकता येईल असे सांगितल्यावर उद्देश नक्की झाला..आणि खरोखरच या कार्यक्रमात आपल्याला राम नक्की वाटेल याची खात्री पटली..
पाचशे वर्षांनी श्रीराम मंदिर अयोध्येत उभे राहिले आणि ज्याच्या नावाने भारताला ओळखले जाते त्या अयोध्या नगरीचे वर्णन करणारे गाणे घेऊन कार्यक्रम सुरू होतो..अभिजीत पंचभाई यांनी अयोध्या नगरीचे गुणगान पुण्यनगरीत माडगूळकरांनी आपल्या शब्दातून प्रसूत केलेल्या गीतातून झाले..हा शुभ योग..!
इथे राम जन्मापासून सुरू होते ती राम तत्वाची मांडणी.. इथेही २०२४ मध्ये अयोध्येत राममंदिरात उभी केलेली दिपवून टाकणारी रामाची मूर्ती..निरूपणकर्त्या स्नेहल दामले यांच्या डोळ्यासमोर उभी राहते..
जगण्यात राम केव्हा येईल जेव्हा तुम्ही रामाप्रमाणे सत्वशील..नियम पाळून वागाल..स्नेहल दामले यांनी यातल्या निवडलेल्या प्रत्येक गाण्याला काळाच्या ओघात प्रवेश करत आत्ता कसे तुम्ही आम्ही वागायला हवे याचे बारीक चिमटे काढत पुणेरी पद्धतीने ही रामतत्वे उपस्थित रसिकांच्या मनात ठेवण्याचा प्रयत्न करतात..
कैकयी ही एक वृत्ती आहे.. म्हणून त्यांचे नाव आपण कुणी ठेवत नाही.. रामाचे धैर्य आणि त्यावर ठामपणे व्यक्त होणे..हे ही पाहण्यासारखे आहे..म्हणून इथे " मोडू नका वचनास .." हे गाणे निवडले..
रामाला या अयोध्येतून दुसऱ्या तीरावर नेणारे नावाडी करतात त्यात कर्म आहे..तुम्ही आम्ही तुमचे काम मनापासून करीत रहा.. बाकी सरकार पाहून घेईल..आणि मग यात गाणे येते.. जयगंगे जय भागीरथी..
काव्य म्हणून श्रेष्ठ असणारे ..पराधीन आहे जगती पुत्र मानवाचा ... हे वैश्विक गाणे आहे..प्रत्येक माणसाला लागू होईल असे हे गीत म्हणजे गदिमांचे अजरामर काव्य आहे. जगण्याचे बळ देणारे गीत.
एका हातात सारी दु:ख आणि दुसऱ्या हातात हे सांत्वन गीत ठेवलं तर तराजू बरोबर होईल असे स्नेहल दामले इथे सांगतात..राम तत्व मूल्ये सांगताना इथे गदिमांनी रचलेल्या गीतरामायणातून त्यांचे सिद्धहस्त म्हणून असलेले मोठे काम आपल्या निरूपणात भावपूर्ण रित्या मांडले जाते.
रामाला मानणारे भक्त भुकेजले हवेत..आणि ते चकोर हवेत..आज चकोरा घरी पातली भुकेजली पौर्णिमा..हे सांगण्यासाठीचे धाडस वाल्मिकी आणि गदिमा यांनी केले आहे..असे सांगून इथे धन्य मी शबरी श्रीरामा.. हे शबरीचे गीत येते.
संवादाचे दालन वर्षानुवर्षे न मिळालेल्या अहिल्याचे माणूस बनणे कथा काल्पनिक असू शकते.. पण उद्या ज्याची गरज पडेल त्याला मदत करणे ही भूमिका घेतली गेली असावी असे सांगत त्यांनी पुढचे गीत सुरू केले.. आज मी शाप मुक्त झाले..
सामाजिक क्षेत्रात वावरणाऱ्या लोकांनी आपल्या आयुष्यात काही मूल्ये जपणे आवश्यक आहे..आजच्या रामांना ,आपली पत्नी सीता असावी असे वाटते पण त्यांची मात्र राम होण्याची तयारी नसते ..असे असंख्य दाखले देत हा कार्यक्रम आपल्याला यातून जगण्याचे विचार देतो.
रामकथेचे बीज वाल्मिकी यांनी पेरले पण त्याला मराठी भाषेत अधिक रुजवले ते गदिमा आणि बाबूजी या जोडीने.. इथे त्याच गीतरामायणातील वेगळा विचार स्नेहल दामले यांनी अधिक प्रभावी पद्धतीने समजावून दिला.. त्यासाठी वाचक आणि वेधक गाणी त्यांनी इथे घेतली ..त्याला आपला असा वेगळा आयाम दिला..त्याबद्दल त्यांचे खरोखर कौतुक केले पाहिजे.
अभिजीत पंचभाईसारखा भावपूर्ण गायक, श्रुती देवस्थळी सारखी मेहनती गायिका..यांनी गाण्यांची केलेली उत्तम तयारी . सुधीर फडके यांनी गदिमांच्या रचनेला दिलेला न्याय..इथे त्याच स्वरभावनेतून ती गाणी साकारून गायकांनी ती अधिक उठावदार सादर करून रसिकांना मोहात पाडले.उद्धव कुंभार सारखा ताल वादक, अमित कुंटे यांच्यासारखा तबला वादक आणि प्रसन्न बाम सारखा अप्रतिम हार्मोनियम वादक साथीला असेल तर कार्यक्रम उंचीवर जाणार हे नक्की असते.
असा वेगळ्या पद्धतीचा कार्यक्रम सादर करून केलेले हे धाडस गीतरामायणावर प्रेम करणारे कोट्यावधी रसिक प्रेक्षक भारावल्या स्थितीत ऐकतील आणि प्रतिसाद देतील याची खात्री आहे.
-- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
