कन्याकुमारीच्या स्मृती कोरल्या गेल्या..

पुणे ते कन्याकुमारी या ४१ तासाच्या प्रवासाला सुरवात झाली आणि मन पुन्हा एकदा वीस वर्षांने मागे गेले. त्यावेळी मुलगा साडेचार वर्षांचा होता...पण ते दिवस थंडीचे होते. आता मात्र उन्हाळ्याच्या दिवसात मुलीच्या इच्छेनुसार रेल्वेतून प्रवास सुरु झाला.. यावेळी गाडीत तुमचा सबपर्वासी कसा असेल..जागा व्यवस्थित असेल नाही..अनेक प्रश्न आधी मनात येतात...पण गाडी सुरु झाली..
आणि केरळाचे मुळचे..पण सध्या  मुंबईंच्या मालाडला गेली चाळीस वर्षं वास्तव्य असलेले वेणुगापाल आपल्या पत्नीसह केरळात लग्नासाठी निघाल्याचे संवादातून उमगले आणि मग काय...मरीठी, हिंदी आणि प्रसंगी इंग्रजीच्या सहाय्याने कन्य़ाकुमारीचा प्रवास सुखावह होणार याची जाणीव झाली आणि मुलीचा आणि पत्नीचा उत्साह वाढला.
रेल्वेच्या प्रवासात रेल्वेतले काही खाऊ नका...असा सल्ला ऐकल्याने घरुन निघताना घेतलेल्या विविध खाण्याच्या पदार्थांचा यथेच्छ पण पोटाला त्रास होणार नाही असा आस्वाद घेत..
गाडी धावत होती..आमची खाऊगिरी सुरु होती..सोबत केरळवासिय मुंबईंच्या रेल्वेत नोकरी करणा-या सौ. सुषमा यांनी आणलेल्या इडली चटणीचा नमुना घेता घेता...सुसंवादातून त्यांना मराठी चांगले येते हे ही उमजल्याने आनंदाचे वेगळे दालनच उगडले गेले.

खरचं कुणाच्या चेह-यावरुन जाऊ नये...त्यांच्याशी बोलताना सारे उलगडत जाते..तसेच काहीसे या प्रवासाच्या सुरवातीला वाटले.
वेगाने धावणारी रेल्वे..मधुनच एखादे ठिकाणी उगीचच लुडबुडणा-या मुलासारखी थांबत होती..आपल्याला हे सारे नवे..पण त्या चालकाला हे सारे नित्याचेच..नाही काय...आपण तरी काय करु शकतो..चिडण्याशिवाय..मग होतो मनस्ताप...पण तरीही गाडी धावत असते..आपले मुक्कामाचे थांबे घेत..आणि थांबे तरी किती  पुणे ते कन्याकुमारीच्या प्रवासात अवघे ५६ ..होय..

ही गाडी  जयंती एक्प्रेस  इवढ्या ठिकाणी थांबून आपला शेवटाचा थांबा घेणार..किती कंटाळवाणा..पण तरीही वाटेत येणारे उतरणारे प्रवासी..त्यांची भाषा..मुलांची गंमत..फेरीवाले.पाणीवाले..आणि नाष्टा देणारे..सा-यांच्या नादात गाडी धावत असते..आपण मात्र एका जागी खिळल्याजागी बसून असतो..

आता हे पहा ना..हे भट..ठाण्याचे सेवाव्रती म्हणून आपली सहा महिन्याची सेवा करण्यासाठी विवेकानंद केंद्राच्या कन्याकुमारीच्या पसा-यात आपला सहभाग सेवेतून देण्यासाठी निघाले आहेत..गाडीत..सकाळी आसन करुन थोडी ध्यान धारणाही ते करताहेत..
यांनी वयाच्या ७० व्या वर्षी आपला सारा व्यवसाय सोडून कन्याकुमारीच्या या केंद्रात सेवाव्रती बनून काम करायचा निश्चय केला..ते तिकडेच चाललेत  जिक़ेडे आम्ही निघालो होतो...


एक तरी सहप्रवाशी शेवटपर्यंत आमच्या सोबत असणार आहे..आणि खरचं अगदी केंद्रातही एकाच गाडीत शेअर करुन निघालो.. सहप्रवासाचा आनंद घेतला.
आंध्र, कर्नाटक,तामिळनाडू आणि केरळ हे महाराष्ट्रासह सारे प्रांत ओलांडून भाषेचे रंग मिसळत ही गाडी धावतअसते..मात्र जेव्हा केरळ येतो..
तेव्हा मात्र बाजुच्या वातावणातले बदल 

अगदी उन्हाळा असुनही मनात भरत रहातात..    

इथली ही गर्दी नसलेली पण अगदी लवकर येणारी स्थानक अनुभवली की मनात वाटते...किती छान...आपल्याकडे हे सारे का नाही..

अशी विविध रुपे पहात..विविध धर्माचे लोक..त्यांची धार्मिक स्थळे पहातच सारा प्रवास खिडकिच्या त्या काचेतून अनुभवत गाडीचा वेग..सुरुच असतो..

वाटेत कित्येक प्रकाशचित्रे टिपली  तेही मोबाईलमधूनच..अगदी उन्हाळ्यात आपण चाललो आहोत..हे एकतर जाणवले नाही ते वातानुकूलीत डब्यामुळे आणि भोवतालच्या हिरवाईन नटलेल्या निसर्गामुळे..



अखेरीस शिणलेल्या शरीराला दिलास मिळतो..त्रिवेंद्रम गेल्यानंतर आता कन्याकुमारीत काही तासात पोहोचणार याचा..केवळ तिन प्लॅटफॉर्म असलेल्य़ा स्थानकात तसे काही वेगळे नाही..ही सारी बाहेरची भव्यता आहे..

जेव्हा बाहेर येतो..तेव्हा हे कन्याकुमारी स्थानकाचे दृष्य मनात भरते..जाणिव होते की वेगळ्या अशा भव्यतेच्या मंदीराच्या साक्षीदाराच्या रुपाचे दर्शन इथे होणार..

बरोबर असलेल्या प्रकाशजींच्या अनुभवी रुपाने हक्काचा हा माणूस आणि खास शिबीरासाठी आलेला औरंगाबादचा प्रा. हसे..

आम्ही सारेच विवेकानंदपुरमच्या त्या १०० एकरावर उभारलेल्या परिसरात दाखल होतो..आणि हेच ते च्यासाठी गेले काही दिवस सतत हाच विषय मनात घोळवित..स्वप्ने पहात होतो..तेच हे ठिकाण.

मातृमंदिरातल्या खोलीत आमची सोय झाली..आता आम्ही सहा दिवस कन्याकुमारीच्या या केंद्रातल्या याच ठिकाणी रहाणार..मग विश्रांती घेऊन..पुन्हा एकदा तिच स्मृती मनात वावरत फिरायला बाहेर पडलो.

आता नव्याने काही वर्षापूर्वी उभारलेली ही ज्यांनी विवेकानंद स्मारक उभे केले त्या एकनाथजी रानडे यांच्या समाधीचे हे चित्र..मागे विवेकानंदाचा पूर्णाकृती पुतळा..आणि मागे समुद्राचा विस्तिर्ण अवतार

परिसरात फिरताना जागोजागी मोर दिसतात..मनसोक्त फिरताना..तुम्हीही त्यांना सहजी पाहू शकतो..कुठलाही पिंजरा नाही..आडकाठी नाही..

त्यांना दाणा-पाणी मिळावे यासाठी एक जीवनव्रती संन्यासी व्यक्ति त्यांच्यासाठी ही सारी कामे करतात..अगदी आनंदाने..मोरही इतके तयार झाले आहेत की ,

त्यांनी अन्न दिल्यानंतर एखाद्याला मिळाले नाही तर तो त्यांच्या मागे धावतो..तेही त्यांच्या त्या झोळीवजा पिशवीतून ज्वारी-तांदूळ टाकतात... आपण या परिसरात कुठेही असा मोरांचे आवाज तुमच्यापर्य़त सहजपणे पडतात..ते धावत असतात..इथे ११० मोर आहे. या प्रचंड अशा परिसरावर ..या निसर्गरम्य वातावरणातला तेही एक मगत्वाचा हिस्सा बनले आहेत.

इथे एका वेळी १००० लोक वास्तव्य करु शकतील अशी सोय आहे..त्यासाठी केंद्राचे काम वेगळे आणि यासाठी व्यावसायिक सारखे काम करणारे कार्यालय वेगळे..त्यांचेसाठी स्वतंत्र जेवणाची सोय़ उपलब्ध आहे...

दिवसा तर प्रवासी येतातच  पण केव्हाही रात्री इथे गाड्या घेऊन पर्यटक येत असाता..त्यांचेसाठी चाविस तास सेवा देण्याची सोय आहे.

कन्याकुमारीच्या विवेकानंद केंद्रात अनेक लोक स्वेच्छेने काम करतात..काही कायमचे तिथल्या कामात आपले योगदान देतात..तर काही काही महिने...तुम्हीही तुमचा वेळ देऊन विवेकानंद यांच्या कार्याचा मंत्र पोहचविण्याचे काम करतात..

जीवनव्रती, सेवाव्रती....अशा काही कामाचे स्वरुप असते..सेवा भाव..हवा..मनात स्नेहभाव..
यातले पहिले आहेत ते मामाजी म्हणून तिथे ओळखले जातात..
त्यांच्या सोबत आहेत..ते प्रकाशजी भट..ते मुंबईतले..सारा व्यवसाय सोडून वयाच्या ७३ व्या वर्षी ते सेवा करण्यासाठी सहा महिने , तिन महिने तिथल्या कामाची जबाबदारी सांभाळतात.
दुसरे आहेत...देशात पसरलेल्या सुमारे २०० केंद्रांचे हिशेब पहाणारे नाशिकचे नंदन कुलकर्णी..ते २००८ पासून इथे जीवनव्रती बनून कारभार पाहतात..

जीवनव्रती, सेवाव्रती....अशा काही कामाचे स्वरुप असते..सेवा भाव..हवा..मनात स्नेहभाव..
यातले पहिले आहेत ते मामाजी म्हणून तिथे ओळखले जातात

कोवल्लमचे...ते गंगोत्री या एकनाथजी रानडे यांच्या प्रदर्शनाचा कार्यभार सांभाळतात..
सेवा..त्याग आणि समर्पण..हेच आयुष्याचे धेय्य् बनून रहाणारे अनेक जण आहेत.

दोन दिवस पावसाचे वातावरण..मधुनच असा कताही धो धो पाऊस कोसळायचा की विचारु नका..मग सारे शांत व्हायचे.. पण त्याआधी मोरांचे ओऱडणे एकू यायचे..हवेत उकाडा तीव्र वाढायचा आमि अचानक ढग काळे होऊन पावसाचे थैमान सुरु व्हायचे..उन्हाळ्यातली धग आणि उकाडा सारेच एकदम भासू लागले..

तशातही तिथल्या कन्याकुमारी मंदीराच्या परिसरातल्य़ा प्रदर्शनाला भेट दिली..स्वामी विवेकानंदांनी भारतभ्रमण करताना कुठे भेट दिली याचा इतिहासतच इथे दाखविला 
आहे..अगदी सचित्र.

परिसरातल्या ठराविक इमारती साध्या आमि सहजपणे सर्वांच्या खिशाला परवडणा-या आहेत मात्र पंचमहाभूतांचे नावे टाकून 

बांधलेल्या मोठ्या बंगलीत वातानुकुलित सेवा देऊन..त्यांचे भाडेही जादा आहे..

मात्र तो परिसरही तेवढाच सुशोभित केला आहे..

त्याभोवतालीचे वातावरणही तसेच सुरेख तयार केले आहे..जल, वायू, आकाश,पृथ्वी...अशी त्यांची नावे आहेत.

खरेच सारा परिसरही भुरळ घालणारा आहे..याचे सारे बुकींग अॉनलाईन होते..अगदी मेलवर देखील..स्वामी विवेकांनंदांच्या नावाने उभारलेल्या परिसरात राहून कन्याकुमारी मातेचे दर्शन घ्यायलाच हवे..तसा तिथला शंख, नारळ आणि शिंपल्यापासून तयार केलेल्या वस्तुचा बाजार सर्वांनाच मोह घालतो.

पावसाच्या वातावरणात असून समुद्राच्या एका दग़डावर उभारलेल्या भव्य स्मारकावर पोहोचतानाही पावसाची धास्ती वाटत होती..पण केंद्रातून सतत तिकडे जाणारी विनामूल्य फिरती सेवा..असल्याने आता स्मारकाचे ते दिव्यत्व पहायला सारेच आतूर झालो होतो..त्याचा हा प्रकाशचित्रमय आविष्कार..

ओंकाराच्या समोर बसून ध्यान करण्यात जो आनंद मनाला मिळतो तो काही सागंता येत नाही. स्वामि विवेकानंदानी केलेल्या त्या महान कार्याची आठवण झाल्याशिवाय नक्कीच रहात नाही.

 एक दिवस मोकळा वेळ मिळाला तेवढ्यात त्रिवेंद्रमला जाऊन आलो..तिथे पदमनाभ मंदिरातल्या देवाचे दर्शन घेतले..तिथेही पावसाने आमचा पिच्छा सोडला नाही..वस मोकळा वेळ मिळाला तेवढ्यात त्रिवेंद्रमला जाऊन आलो..तिथे पदमनाभ मंदिरातल्या देवाचे दर्शन घेतले..तिथेही पावसाने आमचा पिच्छा सोडला नाही..

तेवढ्या वेळात कोवल्लम बीचवर गेलो..निळ्या शांत सागरातल्या लाटांच्या सहवासात काही काळ निसर्गाचा अनुभव घेतला पावसाने मधुमच आम्हीला भिजविले..पण त्याची पर्वा न करता..त्रिंवेद्रमच्या त्या वातानुकूलित सिटीमध्ये बसून बीचवरुन मंदिराजवळच्या मध्यवर्ती परिसरात येऊन पोहोचलो..तिथून रेल्वेने  पुन्हा कन्याकुमारीत मुक्कामाला हजर.

याच वातावरणात मुलीने सांगितले मी काही मंदीर पहाण्यासाठी आले नाही...तुम्हाला जायचे तर जा..म्हणून आम्ही उभयता चक्क तामिळनाडू सरकारच्या बसने सुचिंद्रमला गेलो..

मारुतीची मूर्ती..आणि ते भव्य मंदिर पाहिले..

त्याच दिवशी तिथे रथाचे आयोजन केले होते..ब्रम्हा, विष्णू आणि महेश यांच्या मूर्तींच्या प्रतिमा त्यात ठेऊन..गावातून मिरविणार होते..तेही दृष्य पाहाण्यासारखे होते.

पुढे नागरकोविल शहरातल्या नागराज मंदिरात गेलो..तिथे सारीकडे नागांची प्रतिके..

मंदिर पुरातन आणि त्यागावाचे नाव सार्थ करणारे आहे..तिथे बाहेरच एका मोठ्या चबुत-यावर नागांच्या प्रतिमांचे दगडांचे कोरीव काम दिसते..

सारीकडे भक्तांचा उल्हास प्रत्येक क्षणि भासत होता..

त्यातच पावसाने जबरदस्त हजेरी लावली..

मंदिराच्या बाहेरच्या पडवीत बसून कोसळणारा तो पाऊस पाहताना वेगळाच आनंद मनातून ओसंडत होता.   

उद्या उभारल्या जाणा-या स्वतंत्रतेदेवतेच्या आणि २७ फूटी ग्रनाईटच्या हनुमान मंदिराचे आणि त्यात तयार होणा-या रामायणातल्या प्रसंगाचे दर्शन घडविणारे काम सुरू आहे..

                                                                                                  

पुन्हा पुण्याकडे परत निघायचे याची जाणीव आता झाली पुन्हा तो ४१ तासांचा प्रवास पुन्हा कन्याकुमारीचे दर्शन होणार नाही..पुन्हा तो परिसर..केव्हा येणार..एकदा नजरेत साठवून घेतला ..

                                     

या रंगमंचावर पुन्हा कधी येणार ठाऊक नाही..पण आता वेळ झाली आहे..इथून पुन्हा आपल्या कामाकडे जायची..कन्याकुमारीच्या या प्रवासात अनेक अनुभव गाठीशी आले.नवी नाती जोडली गेली..नवे बंध मिळाले.मन थोडे हलके झाले..

पुन्हा पुन्हा जाता घरापासूनी दूर

मग लागे मजला पुन्हा परतण्याची हूरहूर

पाहिले कुणाला ..किती वेळा..किती वेगळे

सारे अनुभवले ..तरी रिती झाली झोळी..

ओंजळीत माझ्या..आता उरले नाही फार

जे आहे ते तिधले..वाटले अपरंपार...

-सुभाष इनामदार,पुणे

subhashinamdar@gmail.com

9552596276

( यातली सारी प्रकाशचित्रे सुभाष इनामदार आणि सुरभि इनामदार यांनी काढली आहेत..ती परवानगीशिवाय वापरू नयेत)

-     

  

Third Music Festival AVRTAN....

It is the third annual music festival AVRTAN , held in April that is underway  at the SM JOSHI FOUNDATION AUDITORIUM. the two .  the evening festival started off last night beginning with the jaipur atrauli singer PRIYADARSHINI KULKARNI with the not so commonly heard evening melody raga PURVI .

 A leisurely paced vilambit traditional bandish"Meai To Na Janu" brought about the fine nuances  of both the madhyam that captivated the houseful audience. the drut bandish another traditional one "chalo ri mai" and the tarana there after was a treat. this was followed by the jaipur atrauli hugely popular "sur sangata" in Tilak kamod  where the singer kept on pouring in large number of variations and short fast. taans. The concluding piece was yet another gharana raga Kafi kanada in which she presented two compositions in vilambit and drut teentaal. slowly but displaying the sombre mood of kanada she could bring out the kafi ang very beautifully and the concluding drut bndish "dar dar path path" was a sheer delight.Both Milind Pote on tabla and Rajeev Tambe on harmonium played superbly.

 

The concluding presentation had a long serious alap of Rageshree by the Pune based Dhrupad singer Uday Bhawalkar , a leading torch bearer of the Dagar vani style. presenting two compositions in Jhaptal and Sul taal the artist concluded with a dhammar in raga Kedar. Shukhad Munde was at his best with the accompaniment on the pakhwaj.

 The second and the concluding day of AVRTAN , 14 began as per schedule at 6.30 PM in a complete houseful of listeners with the sarod recital of the well instrumentalist pandit Biswajit Roy Chowdhury who is quite a familiar face in Pune having performed quite regularly over the years. Panditji began by a long alap, jod, jhala in raga Sham kalyan weaving  soothing patterns that drew a lot of appreciations  time to time from the audience. 

The concluding jhala part had some fast right hand strokes that made the young listeners clap repeatedly.this was followed by slow and fast compositions in raga Jhinjhoti both in Teentaal. frequent  exchanges between the sarod and tabla played by pt. Arvind Azad masterfully brought about thrilling  moments. This very lively concert came to the end with the fast intricate jhala climaxing at a very fast tempo.

A beautifully masterly sung ' Dhundu bare sainya" the well known bandish in raga Nand brought the beginning of the concluding item of the festival by pandita Padma Talwalkar, the senior most, and  one of the most well known  vocalist of Pune which  was followed by "dhan dhan baghya" with some fast intricate taans. she went on to sing raga Gaud Malhar in which she sang two compositions. This memorable festival  came to an end with a befitting avang by her in raga Bharavi.  

New Age Foundation,a Pune based organisation holding classical music events uninterrupted over the last 8 years thrice a year showcasing thematic presentations named CHIRANTAN held during the beginning of the year coinciding with the birthday of the late pt. MALLIKARJUN MANSUR , ARPAN, showcased in September middle  a two evening concert  series celebrating the death anniversary of the pandit .

 

एक चाय हो जाए...

एक चाय हो जाए...

खरचं प्रत्येकाच्या आयुष्यात या छोट्या सुखाच्या पेल्यातल्या चहाला किती महत्व आहे..ते पटलं..उमजलं..समजलं..जाणवले..पण म्हणावे तितके ते मनात भिनावे असे समोर जाणवत नव्हते...

सध्या चहाचे दिवस आहेत..सहाजिकच एक चायवाला..किती निमित्त घडवितो..

प्रेमात.मैत्रीत.गप्पात.बायकोच्या त्या आवाजातही चहाला दाद किती मिळते ते सारे कांही इथे शब्दातून वाचलं जात होते..एक वेगळा प्रयत्न धनश्री गणात्रा यांनी केला..त्याबद्दल त्यांचे कौतूक करायला हवेच..

भाषेचा लहेजा म्हटला तर हिंदीकडे वळणारा आहे..त्यातही अभिजित थिटे यांनी तो नेमका सूर पकडला..हळूवार भावनांचा कढ नेमका काढला..पण सारे वाचनाच्या दृष्टीने ..त्यात सादर करण्यातला वेगळा आविर्भाव रुजला जात नव्हता..

सारे काही लेखन, दिग्दर्शन आणि संगीत सारेच धनश्री गणात्रा यांचे होते.
 

 अवंती मेहता . चैताली आहेर..आणि सौरभ दप्तरदार यांची सूरातली किमया..आणि स्वतः धनश्री गणात्रांचे सूरमिश्रीत सादरीकरण याला दाद द्यायला हवी..
अभिजित थिटे यांची यात मोठी मेहनत आणि सफाई दिसत होती.

पण तो एक रंगमंचीय आविष्कार आहे..हे जाणून चायची रंगत अधिक वाढणे अपेक्षित होते...
शुक्रवारी १८ एप्रिलला तो प्रथमच एस एम जोशी सभागृहात उमटला...

हिच तर सारी चाय पार्टी......



- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552506276

अमृतमय गीतांची स्मृती

ज्योत्स्ना भोळे..

मला वाटते हिंदी चित्रपटसृष्टीत कुंदनलाल सैगल साहेबांच्या काळातले गीत जसे शब्दांना वजन प्राप्त होऊन रसिकांच्या मनी विहरत रहात होते..त्याकाळी म्हणाजे केशवराव भोळे यांच्या,,केशवराव दाते..विष्णुपंत पागनीस यांच्या काळातही तेच मराठी मध्ये घडत असावे..
याचा पुनःप्रत्यय येण्याचे कारण म्हणजे काल बोला अमृत बोला..च्या निमित्ताने पुन्हा एकदा ज्योत्स्ना भोळे यांनी गायलेली पदे आणि भावगीते ऐकली..
काही त्यांच्या अमृतवाणीतून आणि काही  त्यांची कन्या वंदना खांडेकर यांनी गुरूवारी १७ एप्रिलला योजलेल्या यशवंतराव चव्हाण नाटयगृहातल्या कार्यक्रमात..
ज्योत्स्ना भोळे जन्मशताब्दी निमित्ताने वर्षभर काही उपक्रम राबविले जाणार आहेत..त्यापैकीच हा एक होता.

अनुराधा कुबेर, अमृता कोलटकर, सानिका गोरेगावकर आणि वंदना खांडेकर यांच्यासह डॉ. कोल्हटकर दांपत्याला `तुझे नी माझे जुळेना `,हे युगल गीत सादर करण्यासाठी  इथे खास बोलावले गेले..त्यांनी चक्क पुन्हा एकदा ते म्हणावे असा रसिकांनी आग्रह केला...

राजीव परांजपे, राजू हसबनीस आणि चारुशीला गोसावी यांची हार्मानियम, तबला आणि व्हायोलीनची साथ मिळाल्याने गातातले सूर आणि तालातही मौज अधिक प्रेक्षकांपर्यत पोहोचली. भावगीतातील शब्द आणि त्यांच्या सूरांची..तानांची जागा बरहुकूम घेत पुन्हा एकदा त्या काळात या सा-यांनी नेऊन बसविले.

पण खरे पुनःप्रत्य मिळाला तो सुधीर मोघे यांनी दिग्दर्शित केलेल्या `अमृतवाणी `या लघुपटामुळे..
गोव्याच्या पार्श्वभूमिवर कोळेकरांच्या घराण्यात जन्मलेल्या दुर्गेला नवे नाव प्राप्त झाले ते सिनेमात...ज्योत्स्ना...आणि गाणे शिकविताना भाव सादर करताना त्या तन्मय झालेल्या केशवराव भोळे यांच्या पत्नी झाल्या आणि गाण्याला खरी प्रतिष्टा मिळाली..
मराठी संगीत रंगभूमीवर तोपर्यंत पुरुषच स्त्रीयांची भूमिका करीत होते..पण केशवराव भोेळे यांच्यामुळे त्या रंगभूमीवर आल्या आणि आंधळ्याची शाळा...कुलवधू..मराठी रंगभूमीवर अवतरली..
विजया मेहता, डॉ. श्रीराम लागू, वंदना खांडेकर, डॉ.वि.भा. देशपांडे, मंगेश तेंडूलकर, स्नेहल भाटकर, देवकी पंडीत, वीणा देव, प्रसाद सावकार, अशोक रानडे, बबनराव हळदणकर इत्यांदीच्या ज्योत्स्ना भोळे यांच्याबद्दलॉच्या आठवणीतून हा पट साकारला आहे..तेव्हाचा सारा काळच याचा अमृतमय सूर घेऊन येतो....आंधळ्याची शाळा..कुलवधू...यानंतरही इतर संगीत नाटकात भूमिका करुनही त्यांची खंत ती शास्त्रीय संगीतातली त्यांची मेहनत त्याआड दडून गेली..ही इथे व्यक्त झाली..

एकूणच ज्योत्स्ना भोळे नावाचे वलय केवढे होते आणि त्यांच्या `क्षण आला भाग्याचा`ने रसिक कसा मोहराला गेला हा सारे इथे पाहताना काही काळ त्यापर्वात आपण सारे जातो...हे सारे पहायला मिळाले..हे कलावंत अनुभवता आले हे सारे आपले परमभाग्यच आहे..



- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552595276

कोल्हटकर दांम्पत्याने `तुझे नी माझे जमेना `हे गीत असे सादर केले

ज्योत्स्ना नावाचे गाणे..कार्यक्रमात अमृता कोलटकर गात असताना..

अनुराधा कुबेर..ज्योत्स्ना भोळे यांचे गीत सादर करताना डोळ्यासमोर त्याच उभ्या करतात..तीच सूरातील आवर्तने..मोहकपणे समेवर येण्याचे कसब सारेच..

निवेदक रविंद्र खरे गाण्याची पार्श्वभूमी सांगताना रसिकांना त्या काळाची आठवण करुन देतात..

आईची कांही गाणी वंदना खांडेकर यांनी सादर केली..तेव्हाचा हा क्षण

राजीव परांजपे आणि राजू हसबनीस आणि चारुशीला गोसावी यांच्या साथीमुळे रंगत वाढत गेली

विंगेतून गायक साथीदारांचा एक चेहरा यातून समोर येतो

पं. भास्करबुवा बखलेंच्या पदांना मिळालेली दाद..

देणे देवगंधर्वांचे..

या आहेत देवगंधर्व पं. भास्करबुवा बखले यांच्या नात सून..सौ. शैला दातार..बुवांच्या सा-या आठवणीतून त्यांनी देवगंधर्व सारखा एक ग्रंथ लिहिला आणि त्या सा-या शास्त्रीय संगीतांच्या अभ्यासकांना एक गायकीचा इतिहास उपलब्ध करुन दिला.
गेल्या रविवारी म्हणजे १३ एप्रिल ला भास्करबुवा बखले यांनी स्थापन केलेल्या भारत गायन समाजात बुवांच्या मूळ चीजा गाऊन त्यातून नाथ हा माझा हे स्वयंवर मधले पद कसे साकारले ते सोदाहरण सादर करुन दाखवित आहेत..

देणे देवगंधर्वांचे हा कार्यक्रम ऐकणारा हा श्रोतृवर्ग..शनिपारच्या समाजाच्या सभागृहात या थोर संगाताचार्यांची अभ्यासपूर्ण माहिती ऐकताना सारे सभागृह गच्च भरले होते..वारंवार पुढे सरका म्हणजे इतरांना कार्यक्रम ऐकता येईल असी विनंती निवेदक अरुण नूलकर यांना करावी लागत होती..

 
 

चहूबाजुला असलेल्या गायकांच्या तसबीरीच्या संगतीने मैफलीतील सारे श्रोते मनोभावे ह्या कार्यक्रमाचा आनंद घेत होते.

पं. भास्करबूवा बखले यांनी दिलेल्या अनेक चाली या विविध रागातल्या बंदीशीवरुन घेतल्या आहेत..त्या मूळ बंदिशींची आणि त्या पदांची रचना तेवढ्याच तयारीने

शिल्पा पुणतांबेकर आणि सावनी कुलकर्णी या सादर करीत होत्या तेव्हा दादही तेवढीच उत्स्फूर्त मिळत होती.. शैला दातार यांनी आपली कन्या शिल्पा आणि दिरांची कन्या सावनी यांचेकडून मेहनतीने पदांना आणि

बंदिशींना आकार दिला..त्यातूनच देवगंधर्व..इथे उमगले..दोघीही कलावंतांनी आपल्या सादरीकरणातून अभ्यासपूर्ण गायकीचे दर्शन घडविले.
सावनी कुलकर्णी यांनीही सुहास दातार यांच्याकडून भास्करबुवांचे गाणं किती तयारीने आपल्या गळ्यातून मांडले यांचे उदाहरणच इथे दिसत होते..
दोघांनाही तबल्याची साथ समीर पुणतांबेकर आणि राहूल गोळे यांनी ऑर्गनवर तेवढीच समर्पक दिली..
शैला दातार यांच्या गायनाला प्रसाद जोशी जे संगीत नाटकाला साथ करतात त्यांनी सुयोग्य तबला संगत करुन पदांना आणि बंदिशींना अधिकाधिक नटविले हे मान्यच करायला हवे..

भास्करबुवांच्या तेजस्वी, बुध्दीप्रधान आणि ओजस्वी परंपरेचे दर्शन घडविले..यातून आणि अरुण नूलकर ..तसेच शैला दातार यांनी आपल्या निवेदनातून त्यांनी कसे संगीताचे शिक्षण घेतले..आणि...गायनाचार्य म्हणून नाव मिळवितानाच संगीत नाटकात पदातून बालगंधर्वांसारख्या नटांना स्वतःची ओळख मिळवून दिली...सारे काही रसिकांपर्य़त पोहोचले.

भारत गायन समाज शास्त्रीय संगीताला पारंपारिक अभ्यासाची जोड देऊन नवे कलावंत घडविण्याचे कार्य गेली १०० वर्ष करते आहे..ती परंपरा आहे ती या पं. भास्करबुवा बखले यांच्या या लयदार परंपरेची आणि त्यांच्या
कसदार सांस्कृतिची देन आहे..




- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552596276

अभिजित पंचभाई यांचे दहा वर्षे रामनवमीला सादरीकरण

गीतरामायण ..गदिमा़डगूळकर यांनी प्रत्य़ेक गीतातून रामायणकाल तुमच्यासमोर शब्दादातून रचले आणि ते तेवढ्याच भावनोत्कट सुरावटीतून सुधीर फडके यांनी चालीचून जनतेच्या दरबारात सादर केले...आज त्याला साठ वर्षे उलटली पण ती मोहिनी मराठी मनावर राज्य करुन आहे..याचा प्रत्यय गेले दोन दिवस मी घेत आहे. वाल्किकींचे रामायण आपल्या जनमासात रुजविले ते गदिमांनी..तेच अधुनिक काळातले वाल्मिकी मानले जातात... गीतरामायण आपण सादर करावे असे प्रत्येक गायकाला वाटते..ते त्याच्यासाठी आव्हान असते..जो तो आपापल्यापरिने ते शिवधनुष्य पेलण्याचा, नटविण्याचा यत्न मराठी येत असलेल्या प्रत्येक रसिकांना या गीतातून भुलविण्याचा तो संकल्प करतो..

तसाच संकल्प गेली सुमारे दहा वर्ष पुण्यात अभिजित पंचभाई आणि त्यांचे कलाकार मंडळी करताहेत. त्यासाठी स्वतःच्या मिळकतीतील काही रक्कम रिकरिंगद्वारे जमा करुन रामनवमिच्या दिवशी ते गीत रामायण अतिशय सुरेल आणि तन्मयतेने सादर करुन रसिकांनाही त्यात सहभागी करुन घेतात.
मीरा ठकार या ज्येष्ठ निवंदिका अतिशय मनापासून याची महती ..त्याचा गोडवा सांगतात.

रामाची शक्ति आणि हनुमानाची भक्ति...आणि लक्ष्मण भरताचे महानपण..कैकयीचा संताप..रावणाची ताकदा..आणि आणि अखेरीस होणारे रावणवधाचे वर्णन सारेच यात दिसते..जणू काही तो प्रसंग आपल्यासमोरच घडतो..इतके ते समर्थपणे सादर होते.

कुणा एकाचे नाव घेतले तर ते बरोबर नाही..स्वतः पंचभाई, राजेंद्र गलगले ( खास इंदौर वरून यासाठी येतो), देवयानी सहस्त्रबुध्दे, माधवी तळणीकर आणि अमिता घुगरी..सारेच गायक कालवंत ..तर निखिल महामुनी( उद्याचा संगीतकार),राजेद्र हसबनीस, दिप्ती कुलकर्णी, चारुशीला गोसावी, अमित काकडे, आदित्य आपटे....या सा-याच साथसंगत करणा-या कलावंताची नावे दिली पाहिजेत.

गुढीपाडवा ते रामनवमी असा संगीत, गीत आणि नृत्यांचे कार्यक्रम महाराष्ट्रात विविध कलावंत करत असतात...यातलाच हा एक..

पण स्वत्ः कसलाही आविर्भीव न आणता निष्ठेने अभिजित तो दरवर्षा रंगतदारपणे आणि तेवढेच भावीकतेने सादर करीत असतातययाला दाद ही दिलीच पाहिजे..म्हणूनच हे टिपण लिहले..नव्हे लिहावेसे वाटले..
यांच्यावर लिहले दुस-यांवर नाही..असे होता कामा नये.. सारेच जण आपापली सेवा प्रामाणिकतेने सादर करतात..पण ज्यांच्याविषयी मुद्दाम लिहावे वाटले असा हा कार्यक्रम होता हे नक्की..


- सुभाष इनामदार, पुणे

नाट्यसंगीताच्या माध्यमातून संगीत नाटक

 विद्याधर गोखले संगीत नाट्य प्रतिष्ठान निर्मित कार्य़क्रम

नाट्यसंगीत गाणारे तीस चेहरे जेव्हा एकापाठोपाठ पुण्यातल्या गांधर्व महाविद्यालयातल्या  पं. विष्णू दिगंबर पलुस्कर मंचावर सलग सोळा पदं सादर करतात तेव्हा नक्कीच मराटी संगीत नाटक अजुनही पुढच्या पिढीपर्यत नाट्यसंगीताच्या माध्यमातून का होईना पोहोचले आहे याचे समाधान होऊन मन पुन्हा एकदा त्या जुन्या धुप आणि नादीनं सुरु होणा-या  संगीत नाटकांकडे धाव घेते.

रविवारी, ६ एप्रिल १४ ला विद्याधर गोखले संगीत नाट्य प्रतिष्ठानच्या वतीने  पुण्यात नाट्यसंगीत पदविका अभ्यासक्रमाच्या कलाकारांनी आपला नाट्यसंगीताचा कार्यक्रम सादर केला..शुभदा दादरकर, श्रीकांत दादरकर आणि मधुवंती दांडेकर यांनी या विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन केले होते..त्यांच्या नाटयसंगीतातल्या तयारीने पुणेकर रसिक भरावला गेला नाही तरच नवल. 
विद्याधर गोखले यांनी १४ संगीत नाटके लिहून त्यातून मराठी संगीत नाटकांची परंपरा पुढे झेपावत नेली..

आता संगीत नाटके फारशी होत नाहीत. मात्र नाट्यसंगीताला रसिकांच्या मनात अजुनही अढळ आणि अतूट  स्थान आहे...हे जाणून या प्रतिष्टानमार्फत नाट्य संगीताचे दोन वर्षाचे पदविका शिक्षण दादर (मुंबई), ठाणे आणि  पुण्यात दिले जाते..ठाणे वगळता इतर ठिकाणी  येणा-या कलावंतांत पुरुषांचा सहभाग जेमतेम असतो अशी खंत श्रीकांत दादरकर व्यक्त करतात..इथेही महिलांचा अधिक ओढा आणि चिकाटी दिसते.

विद्याधर गोखले यांची कन्या आणि  संगीत नाटकातून भूमिका केलेल्या उतम संगीत कलाकार शुभदा दादरकर, पं. रामदास कामत, आर्चना कान्हेरे, ज्ञानेश पेंढारकर यांनी नाट्यसंगीताचा हा ठेवा पुढल्या पिढीपर्यंत नेण्यात मोठीच मजल मारली आहे.

रविवारच्या या नाट्यसंगीताच्या मैफलीची रंगत आणणा-या राधाधर मधु मिलिंद, फुलला मनी वसंत बहार, एकला नयनाला, नयने लाजवीत..किंवा गौरी मनहारी, येतील कधी परतून, सुरसुख खनी किंवा श्रीरंगा कमलाकांता सारख्या पदांना आमच्या मनात पुन्हा एकदा त्या गीतांची मोहिनी गंधीत करण्यासाठी विदुला जोशी, डॉ. जयश्री बहुलीकर, हर्षदा कारेकर, धनश्री लोणकर, संहिता देशपांडे, स्वरुपा करंदीकर, शरयू कुलकर्णी, किशोरी तांबोळी, राधिका ठुसे, नम्रता महाबळ, अपर्णा कुलकर्णी, देवेंद्र पटवर्धन, नीला किल्लेदार आणि स्वाती गणपुले या कलावंतांची पदे समोर कानावर पडत गेली..आणि एकूणच नाट्यसंगीताचा प्रवास सुरु राहिला..निवेदनातून माधवी केळकर यांनी ती पदे एकमेकात गुंफली.

दोन वर्ष पुर्ण झालेल्या कलावंतांचे स्वतंत्र पद तर ज्यांना एक वर्षच झाले आहे त्यांनाही नांदी ते भैरवी अशी मोहक पण वातावरण निर्मिती करणा-या पदांत समाविष्ट करुन एकुणात सुमारे तीस कलावंतांची हजेरी या व्यासपीठावर लागली.
आता नवीन कलावंतांची रितसर नोंदणी करण्यासाठी त्यांची तयारी २० एप्रिलला पुण्यात होऊन त्यातल्या कांहीना पुढच्या वर्षी या प्रतिष्टानच्या अभ्याक्रमात सहभागी होता येणार आहे.. यात अगदी तरुण आणि साठीच्या महिला कलावंताचा सहभाग आहे.

एकूणातच पुण्यातल्य़ा कार्य़क्रमात मला भावलेली काही नावे म्हणजे..हर्षदा कारेकर, स्वरुपा करंदीकर, किशोरी तांबोळी, राधिका ठुसे आणि नम्रता महाबळ  अशी सांगावी लागतील.
एकूणच या पारंपारिक पदांना झुलवीत प्रसंगी पुढचा सूर देणारा तरुण ऑर्गनवादक हिमाशू जोशी आणि हार्मानियमवर केदार तळणीकर तर तबल्यावर विद्यानंद देशपांडे आणि संतोष अत्रे यांची संगत मेहनत नाट्यपदांना आकार देत होती.
आपल्या गायकीने संगीत नाटकांत भुमिका करणारे ज्येष्ठ  गायक नट नारायण बोडस या कार्यक्रमाला अखेरपर्य़त. हजर होते. तर मुकुंदराज गोडबोले, संगीतकार गिरीश जोशी , गायिका कविता टिकेकर असे कलावंतही  क्रिकेट विश्वातली महत्वाची लढत सोडून खास उपस्थित होते.

विद्याधर गोखले यांच्या `बावनखणी `नाटकातल्या -प्रेमरंगामध्ये रंगलेल्या होळीच्या गीताने वेगळीच धुंदी आणत कार्यक्रमाची समाप्ती झाली.
कमीत कमी वेळात नाट्यसंगीताचा हा नजराणा देण्यासाठी घेण्यात महनतीला खरा रंग इथे आला..तेच नाटकाचे सूर आता रंगमंचावर नाटकातून प्रत्यक्ष  कधी पहायला मिळतील याची ओढ यामुळेच तर निर्माण झाली.  


-सुभाष इनामदार,पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552596276

सुधीर मोघे शब्दरुपाने आपल्यातच आहेत...

सुधीर मोघे यांना नेहमीच कवी म्हणून ओळखले गेले..त्यांचे देहाने जाणे झाले ते १५ मार्चला पुण्यात..

सोमवारी निवारा वृध्दाश्रमातल्या सभागृहात त्यांना श्रध्दांजली वाहताना..ते गेलेत असे समजू नका ते शब्दरुपाने आपल्यातच आहेत..एवढेच काय त्यांच्या ७५ अमृतमहोत्सवी कार्यक्रमाचे आयोजनही तसेच सुरु ठेवा...यातून त्यांच्या विषयीच्या आठवणी भरभरुन अनेक सुहृद सांगतील  आणि सुधीर मोघे यांचे खरेच मनस्वी व्यक्तिमत्व कसे होते.याचा उलगडा अनेकांच्या बोलण्यातून होईल..अनेक आठवणी सांगितल्या जातील .ते पुस्तकरुपाने लोकांसमोर मांडता येईल..नवीन पिढीला त्यांच्या कवीतांचे, साहित्याची आणि रंगरूपाची खरी ओळख पटेल...
`स्वरानंद`ने पुढाकार घेऊन योजलेल्या या सभेत..अनेकांनी सुधीर मोघे यांच्याविषयीचे आपले नाते काय होते..तो कसा इतरांपेक्षा कसा वेगळा होता याविषयीच्या भावना व्यक्त केल्या...यासभेला सुधीर मोघे यांचे मोठे बंधू आणि ज्येष्ठ अभनेते श्रीकांत मोघेही उपस्थित होते..
त्यांच्या भावना अशा होत्या...
आनंद माडगूळकर..
गदिमांच्या गावी जाताना सुधीर म्हणाला.होता...उद्या आपण गेल्यानंतर पुन्हा लोक आपली आठवण अशी काढतील का रे...तेव्हा मला त्या शब्दांची किंमत कळली नाही..पण आज कळते आहे....त्याचे मोठेपण आज तो नसताना जास्त जाणवतं आहे..गदिमाच्या आशीर्वादाने पहिले चैत्रबन साकार झाले..या चैत्रबनातले प्रतिभावंत त्याच्या जाण्याने संपले..

मानसी मागिकर..
कविता पानोपानी कार्यक्रमाच्या निमित्ताने मला सुधीर मोघेंच्या मोठेपणाची अनुभूती जाणवली..कलेबद्दलची आणि कवीतेबद्दलची जाण त्यांच्याकडून कळत गेली...जे आपले आहे ते कधी ना कधी मिळतच. हा त्याचा सिध्दांत होता.
केतकी माटेगावकर..
आरोही चित्रपटाच्या निमित्ताने त्यांचं गाणं जवळून अनुभवता आलं.रंगूनि रंगात माझ्या...याचे संगीत त्यांचच होते.. त्यांचं प्रोत्साहन..आणि गाण्यामधले स्वर हे काही विलक्षण होतं. ते आपल्यात नाहीत.पण ते गाण्यामधून कवीतेमधून अापल्यातच आहेत.
डॉ.वि.भा.देशपांडे..
पाय नेहमीच जमिनिवर असलेला कलावंत...म्हणूनच मैत्रीही घट्ट होती..आम्ही दोघे एकाच रुग्णालयात..मी ७ व्या तर ते दुस-या मजल्यावर..पण त्यांची भेट म्हणजे अनामीकाची ठरली..हे दुदैर्व..
रमण रणदिवे...
जीवनरसाना भरभरुन माणूस कसा असतो..ते सुधीर मोघे यांच्याकडे पाहता समजते.. संगीताचा कान ..स्मृतीतल्लख..आणि सह्दय माणूस तो होता..ज्याच्या गळ्यात पडून मनसोक्त रडावं असा माणूस...

अपर्णा संत..
पूर्वजन्मीतचे पूण्य म्हणून असा माणूस आयुष्यात मिळाला..

कळले ना..
जगणे गाणे आहे सारे
कोणीही गावो लागलेत तंबोरे
रे जगणे म्हणजे संथ स्वरांचा श्वास
अन् मरण,
जणू ही दोन स्वरातील आस...
ह्याच त्यांच्या ओळी आठवतात...

शशिकांत कुलकर्णी..
कवीता पानोपानी कार्यक्रमाचे व्यवस्थापनाच्या निमित्ताने त्यांची कर्तबगारी कळत गेली..मोठा कवी, मोठा माणूस..
डॉ. सलील कुलकर्णी..
प्रत्येक छोट्या गोष्टीत रसपूर्ण जगणे कसे असावा हे शिकविणारा कवी..खरा माणूस..मनस्वीपणे जगला..
शैला मुकूंद..
 गिरविणे हे त्यांच्या लेखी कधीच नव्हते..ते सतत नवे नवे लिहित गेले..देत गेले..उलगडत गेले..
श्रीनिवास भणगे..
निर्भिड आणि निष्पाप..माणूस..त्यांच्याकडून नाही म्हणायला शिकलो..
सुधीर गाडगीळ..
गद्य निवेदनाचा मूळपुरुष..भरभरून दाद देणारा कलावंत..
आनंद मोडक..
जुन्या गाण्यांचा चाहता..आचार्य अत्रे, पुल देशपांडे गदिमा या परंपरेला प्रतिभावंत हरपाला..तुकारामा इतकं सोपं..आणि तुकारामा इतक अवघड लिहिणारा कवी..
अरुणा ढेरे..
 संगीताची उत्तम जाण आणि शब्दाचं उत्तम ज्ञान असणारा कवी.. सतत ताजा असणारा आणि मराठी काव्यपरंपरेचे उत्तम ज्ञान असणारा कवी..
विजय कुवळेकर..
चांगल्या गुणांची पूजा करत सतत नवीन करत रहाणे हेच त्याचं उद्दिष्ट होतं. नेहमीच शब्दांशी, सुरांशी तो खेळत राहिला.

याशिवाय   मृणाल कुलकर्णी ,

प्रकाश भोंडे, संजय पंडीत, प्रदिप दिक्षित, श्रीकांत पारगावकर, वंदना खांडेकर, सिध्दार्थ बेंदें यांनीही आपल्या भावना व्यक्त केल्या...
अरुण नूलकरांनी प्रसंगोचित अशा आठवणी आणि सुधीर मोघे यांच्याबद्दलच्या गुणांचा उल्लेख आपल्या निवेदनात केला..

गजाननबुवांच्या स्मृती जिवंत झाल्या..

व्हायोलीनवादनाची सुरेल मैफील रंगली. निमित्तहोते ख्यातनाम व्हायोलीन वादक आणि गायक कै. पं. गाजाननबुवा जोशी यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ त्यांचे शिष्य भालचंद्र देव यांनी आयोजित केलेल्या 'स्वरबहार' या व्हायोलीनवादनाच्या मैफिलीचे.
शुक्रवारी निवारा वृध्दाश्रमातल्या सभागृहात मैफिलीची सुरुवात झाली ती पं. गजाननान बुवांनी  राग केदारमधील ध्वनिमुद्रणाच्या स्मृतींनी. त्यानंतर चारुशीला गोसावी यांच्याकडे शिक्षण घेत असलेल्या  चिन्मय स्वामी या बालकलाकाराने राग भीमपलासमध्ये त्नितालातील एक रचना व तिचे आलाप, ताना आणि त्यानंतर एकतालातील रचना सदर केली. उद्याचा कलाकार कसा तयार होतो आहे ते कळण्यासाठी त्याचे वादन निश्चित आश्वासक होते..

यानंतर पं. भालचंद्र देव यांच्या कन्या आणि शिष्या चारुशीला गोसावी आणि कै. पं. मधुकर गोडसे व रमाकांत परांजपे यांच्या शिष्या नीलिमा राडकर यांनी शामकल्याण रागात जुगलबंदी सादर केली. त्याला श्रोत्यांनी उत्स्फूर्त दाद दिली. यानंतर दोघींनी व्हायोलीनमधल्या दिग्गजांनी बांधलेल्या वेगवेगळ्या रागांतील रचना सदर करून वाहवा मिळवली. व्हायोलीनचे सूर ज्व्हा रंगात येतात तेव्हगा रसिकही किती उस्फूर्त प्रतिसाद देतात याचे उदाहरण म्हणून या दोन व्हायोलीन वादनात गेली अनेक वर्ष करत असलेल्या त्यांच्या मनेहनतीला किती रंग चढत जातो..ते यांच्या एकत्रित वादनातून उमजले.

ज्येष्ठ शिष्याने वयाचे गणीत न विचारात घेता व्हायेलीनची जादू किती आत्मसात केली आहे ते  पं. भालचंद्र देव यांनी विविध नाट्यगीतातून श्रोत्यांसमोर आली... त्यांनीच साकारलेल्या भैरवीच्या सूरांनी  कार्यक्रमाची सांगता झाली. . या भैरवीने श्रोत्यांच्या पं. गजाननबुवांच्या व्हायोलीनवादनाच्या स्मृती जागृत झाल्या.

रविराज गोसावी यांनी सर्मपक तबल्याची साथ करून मैफिलीत रंग भरला. राजय गोसावी यांनी सूत्रसंचालन केले. 

बरोबर चाळीस वर्षे झाली..

बरोबर चाळीस वर्षे झाली...पुण्यात आलो..आधी तरुण भारत (नरकेसरी प्रकाशन, नागपूर) ,मग १४ वर्षं..वनवास उपभोगला तो इंडियन एक्स्प्रेसच्या पुणे शाखेत काम करून...नंतर साली लाईनच बदलली..चक्क वृत्त संपादक म्हणून ई-सकाळचा दहा वर्ष ओळखला जाऊ लागलो..
सातारा सोडून पुण्यात आलो..केवळ योगायोगाने नाकरीला लागलो...आज सातारा येथे काही नाही..आहे त्या जुन्या आठवणी..जुने मित्र..जुनी शाळा..पण योग्य संस्कार...
पुण्यात कधी येऊ अशी स्वप्नातही न वाटणारी गोष्ट होती..पण आधार दिला तो सारस बागेने...नारद मंदिराने..भरत नाट्य मंदिराने..आणि वनाज जवळच्या कुंबरे चाळीतल्या दोन खोल्यांनी..
पुढे जग बदलले...बाय़को आयुष्यात आली..ती ही बॅंकेतली..मग सारा परिवर्तनाचा काळ सुरु झाला तो आजही कायम आहे..
सकाळने मला वयाच्या ५५ व्या वर्षी आपली इथे गरज नाही..म्हणून बजावले..त्यादिवशी राजिनामा दिला...आणि स्वतंत्रपणे वाट शोधू लागलो..
नव्या संस्थांनी बळ दिले..नवे लेखन होऊ लागले..आयुष्यात नवे पर्व आले...

आता मी मोकळा आहे..खिशाने
पण माणसांच्या जगात विहरतो आहे
आनंदाची लहर मिरवत
ती इतरांमध्ये परसवत
समाधानात रमलो आहे..

माणसांचे, मित्रांचे, नात्यांचे बंध
काही तुटले काही बांधले गेले
तर काही आयुष्याशी जोडले गेले
रोज सारे काही नव्याने घडल्यासारखे

सांस्कृतिक क्षेत्राचा धांडोळा घेत
कलेच्या वाटेने धग घेत
मस्तीत , मौजेत
इतरांसाठी..आपल्या माणसात
सारे काही नसूनही..असल्यासारखा


- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552596276