भूकंप, महापूर, दुष्काळ अशा अनेक नैसर्गिक आपत्तींनी ग्रस्त असणार्‍या लोकांसाठी श्रीक्षेत्र सिद्धगिरी मठातर्फे जीवनावश्यक वस्तूंची व वैद्यकीय सेवेची तत्काळ मदत केली जाते. जगभर कोरोनाचे तांडव सुरूच असताना या मठाने हजारो लोकांना जेवण, अन्न-धान्य अशी मदत देत दिलासा दिला आहे. कोणत्याही आपत्तीच्या काळात आपद्ग्रस्तांंच्या हाकेला प्रतिसाद देणारा मठ म्हणून या मठाची ख्याती आहे. कणेरी हे कोल्हापूरच्या दक्षिणेला १२ किलोमीटर अंतरावरचे एक गाव. राष्ट्रीय महामार्गाला लागून असणार्‍या या गावात हा सिद्धगिरी मठ आहे, म्हणूनच त्याला कणेरी मठ असेही म्हणतात. महाराष्ट्राच्या संतभूमीत भारतीय संस्कृती जपणारा मठ म्हणून कणेरी मठ प्रसिद्ध आहे. या मठात भारतीय संस्कृतीची शिकवण दिली जाते. हे एक प्राचीन तीर्थस्थान आहे.
महाराष्ट्र, कर्नाटक, गोव्यासह चार राज्यांच्या सीमावर्ती भागात रेवणसिद्ध, अमोघसिद्ध, मूरसिद्ध, करीसिद्ध, हालसिद्ध, वेताळसिद्ध यासारखे अनेक सिद्ध होऊन गेले आहेत. त्यांच्या नावांचे संप्रदायही निर्माण झालेले आहेत. यापैकीच काडसिद्ध हे सिद्धपुरुष आहेत. या संप्रदायाचे मूळ स्थान म्हणजेच कणेरी मठ. सिद्धगिरी क्षेत्र अत्यंत पुरातन, धार्मिक व आध्यात्मिक पीठ आहे. ‘जगद्गुरू काडसिद्धेश्वरांचा मठ’ अशी याची ओळख आहे. काडसिद्धेश्वर हे संप्रदायाचे मूळ संस्थापक. सरसंघचालक मोहन भागवत, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, बाबा रामदेव यांच्यासारख्या अनेकांनी या मठाच्या कामाचे वेळोवेळी कौतुक केले आहे. अनेक केंद्रीय मंत्र्यांनी मठाला प्रत्यक्ष भेट दिली आहे.
लिंगायत समाजाच्या बळावर येथे नैसर्गिक सौंदर्य असलेल्या कणेरीच्या घनदाट अरण्यात एका शिवपिंडीची स्थापना करण्यात आली. मठाच्या मध्यभागी सिद्धेश्वरांचे देवालय आहे. त्याच्या भोवती समाधी, अडकेश्वर, चक्रेश्वर, रुद्रपाद देवालयेही आहेत. येथील प्रमुख निलगार हे लिंगायत आहेत. जगद्गुरू काडसिद्धेश्वर हे मूळचे हेमांडपंथी शिल्पकलेचे भव्य शिवमंदिर आहे. त्याच्या आत कोरीव बाजूच्या बाहेरील दोन मंडप आहेत. ह्या मंदिराची बांधणी मोठ्या व कोरीव दगडात केली आहे. ५०० वर्षांपूर्वी लिंगायत धर्माकार काडसिद्धेश्वर यांनी ह्या मंदिराची बांधणी केली. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि संभाजी महाराज यांनी या मंदिराला भेट दिली व मदत केली. मुस्लीम धर्माच्या मुख्य मिरासाहेब या शिवभक्त होत्या. त्यांनी मिरज येथील टेकडीवर अशा प्रकारच्या मंदिराची स्थापना केली. या काडसिद्धेश्वरांची पहाटे पाच वाजता, सकाळी अकरा वाजता, दुपारी दोन वाजता आणि संध्याकाळी सात वाजता अशी दिवसातून चतुष्काल पूजा होते. मंदिरात नित्य रुद्राभिषेक चालतो. भाविकांसाठी या मठात सकाळी ११ ते ३ वाजेपर्यंत बाराही महिने अन्नछत्र चालू असते. मठाभोवती दगडी तटबंदी आहे.
ब्रह्मलीन जगद्गुरू श्री मुप्पिन काडसिद्धेश्वर स्वामीजी यांनी मठ पूर्वीप्रमाणे सर्व जातिधर्मांसाठी खुला केला. त्यांनी वर्णभेद, वर्गभेद, लिंगभेद यासाठी समाजाचा रोष ओढवून घेतला, पण ते विचलित झाले नाहीत. त्यांनी समाजाला पुरोगामित्वाची खर्‍या अर्थाने जाणीव करून दिली. त्यांच्या या कार्याची नोंद गॅझेटियरमध्ये आहे. तीनशे एकरात पसरलेला हा संस्थान मठ असून धर्मप्रसार हा या मठाचा मूळ उद्देश आहे. संस्थानांप्रमाणे सर्व प्रकारचे वैभव या मठाला आहे. पाठीमागे पश्चिमेला उजव्या बाजूस मुप्पिन काडसिद्धेश्वर स्वामी महाराज यांचे समाधिस्थान व गुरुदेव ध्यानमंदिर आहे. मुख्य मंदिरांच्या बाजूस श्री सिद्धरामेश्वर महाराजांची प्रतीकात्मक समाधी असलेला मंडप आहे. बाहेरील बाजूस जलमंदिर आहे. मागील बाजूस पंचकर्म चिकित्सालय आहे. येथे जुन्या, असाध्य अशा आजारांवर इलाज करण्यासाठी तज्ज्ञ डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाखाली पंचकर्म पद्धतीने उपचार केले जातात. याच्या शेजारी क्राँक्रीटचे दोन महाकाय हत्ती यात्रेकरूंचे लक्ष वेधून घेतात. पायर्‍या उतरल्यानंतर महाकाय नंदी व पिंडीच्या आकाराच्या छोट्या मंदिरावर २५ फूट उंचीची शंकराची मूर्ती सगळ्यांना आकर्षून घेते. पश्चिमेस भक्तनिवास आहे. तेथेच प्रसादनिलय व अतिथीगृह आहेत. भक्तांसाठी दोन भव्य प्रवचन मंडप आहेत. पहाटे पाच वाजता, सकाळी अकरा वाजता, दुपारी दोन वाजता आणि चतुष्काल पूजा होत असते. याशिवाय मंदिरात नित्य भजन, रुद्राभिषेक आणि अन्नछत्र सुरू असते. दासबोध प्रमाणग्रंथ आणि त्रिकाळ भजन हे या संप्रदायाचे वैशिष्ट्य आहे.
बाल ब्रह्मचारी उत्तराधिकारी या मठाचा अधिपती म्हणून निवडला जातो. सातव्या शतकापासूनची ही परंपरा आहे. संन्यासी परंपरा असणार्‍या या मठाच्या अनुयायांचा मोठा वर्ग आहे. श्रीक्षेत्र सिद्धगिरी मठाला मठाधिपतींची शेकडो वर्षांची उज्ज्वल परंपरा आहे, आजमितीस या मठाचे ४९ मठाधिपती झाले असून सद्य:स्थितीस ५० वे मठाधिपती स्थानापन्न आहेत.
सध्याचे अदृश्य काडसिद्धेश्वर महाराज हे सिद्धगिरी मठाधिपतींच्या शृंखलेतील ४९ वे मठाधिपती आहेत. त्यांचा जन्म सन १९६४ मध्ये विजापूर जिल्ह्यातील एका गावात झाला. ते उच्चविद्याविभूषित असून सन १९८९ मध्ये ते ब्रह्मलीन मुप्पिन काडसिद्धेश्वरांच्या अनुज्ञेने सिद्धगिरी मठाधिपती झाले. पूज्यश्री अदृश्य काडसिद्धेश्वर स्वामीजींच्या अथक परिश्रमांतून श्रीक्षेत्र सिद्धगिरी मठाचा झालेला कायापालट पाहून लोक त्यांना भगीरथ महर्षींची उपमा देतात. त्यांच्या आधिपत्याखाली आजपर्यंत ५० च्या वर ग्रंथ व विविध पुस्तके प्रकाशित करण्यात आली आहेत. आजपर्यंत सर्व मठाधिपतींनी केलेल्या कार्यात पूज्यश्री अदृश्य काडसिद्धेश्वर स्वामीजींनी कळसाप्राय कार्य केलेले आहे व आजही करत आहेत. मठाच्या इतिहासात पहिल्यांदाच दोन दशके मठाधिपती राहून त्यांच्या संकल्पानुसार अल्पावधीतच पुढील ५० वे मठाधिपती म्हणून श्री मुप्पिन काडसिद्धेश्वर यांची नेमणूक करून त्यागाचा एक भव्य आदर्श समाजासमोर ठेवला आहे.
No comments:
Post a Comment